لە دوای مانگی شوباتی ٢٠٢٢ ەوە، هەوڵێکی خێرامان لە چوارچێوەی کارەکانی پەیمانگەی میدیتریانە بۆ توێژینەوەی هەرێمایەتی-MIRS دەست پێکرد، بەئامانجی هەرچی زووە:
- بە هیچ شێوەیەک مەلەفی نەوت ڕادەستی بەغداد نەکرێت.
- کار لەسەر فرۆشتنی گازی سروشتی کوردستان بکرێت بۆ وەبەرهێنانی کارەبا لە ناوچەکانی ناوەڕاست و باشوری عێراق
- هەرێمی کوردستان بە تەواوی پرۆسە نەوتییەکان و پیشەسازیی هایدرۆکاربۆن دا بچێتەوە (گرێبەستەکان، چۆنیەتی دامەزراندنی کۆمپانیای نیشتیمانی -کوردیی بواری خزمەتگوزاری نەوت و گاز (بارگاوی بە توانای تەکنیکی و دیجیتاڵی، لێکۆڵینەوەو پۆلێن کردنی کۆمپانیا بیانییەکان، دەرهێنان، پاڵاوتن و پاڵاوگەکان "نەیشارمەوە گفتوگۆ و کارەکانی ئێمە تا ئەندازەیەکی باش کاری خۆی کرد لە داخستنی ٥٥ پاڵێوگەی نایاسایی لە کۆی ١٣٣ پاڵێوگە"، ئینجا هەناردەکردن، پاشان لۆبی بۆکردن و دۆزینەوەی گروپە بەرژەوەندیی خوازەکان-Interest Group).
ئەم هەوڵ و بەشداری و لێکۆڵینەوەو کۆنفڕانس و خستنە ڕووانە لە ڕیگەی پاوەرپۆینت و، هەروەها بەشداریمان لە دەرەوەی ووڵات و لێدوان و دیدار لەگەڵ ناوەندە دەرەکییەکان. زۆرکەس و لایەنی نیگەران کردبو (ئەوانەی هەمیشە بە دیدی ئایدۆلۆجی و حیزبی تەسک ئەڕواننە حوکمڕانی و پرسە نیشتیمانییەکان)، تەنانەت لەسەر ئاستی عێراق کاراکتەری هەرە باڵای "کورد!" وەک گاڵتە پێکردن لە مەجلیسەکانیدا چەندین جار بڵێت" لەسەر ئەرزی واقیع تەنها بەهرۆز جەعفەر ماوە بەرگری لە نەوتی کوردستان بکات"!.
لەو نەوتەو داهاتەکەی ئەوان بە ملیار سودمەند بون، ئێمە دۆلارێک و دینارێکیش مووچەو بودجەمان لەسەری نەبوە:
کێ لە بەغدایە، با بچین نەوتەکەی تەسلیم بکەین؟
- سەرۆک کۆمار و سەرۆکوەزیران ماوەکەیان بەسەرچووە.
- پەرلەمان ئەوە مانگێکە گڵۆبەڕۆژەو شوتی و جگەرەو ئەزبەری تیا ئەفرۆشرێت.
- وەزارەتی دارایی لەم کاتە ئاڵتونیانەدا کە نرخی نەوت بەرزە وەزیری نییەو، لە کۆی (٩) ملیار داهاتی خاڵە سنورییەکان ١ ملیاری پێ کۆ نەکراوەتەوە.
- ئەوە لە ٢٣ ی ئابی ٢٠٢٢ دادگای باڵای فیدراڵی و ئەنجومەنی باڵای دادوەری کارەکانیان ڕاگرت (بەفەرمی هەڵپەسێردرا). چونکە شیعەکان پێیان وایە ئەوانە بوکەڵەی سەر مێزن و بە دەسیسەی سیاسی ئەجوڵێندرێن. هەروەها به گوێره‌ی مادده‌ی ٩٢ ی ده‌ستووری عێراق، ده‌بێت دوو له‌سه‌ر سێی ئه‌ندامانی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌ران دادگایه‌كی باڵا هه‌ڵبژێرن و ده‌نگی له‌سه‌ر بدرێت، ئه‌مه‌ش رووینه‌داوه، واتا هیچ شتێك رووینه‌داوه تا ئه‌م دادگایه‌ی له‌سه‌ر درووست بكرێت.
- بانکی ناوەندی عێراق نزیکەی (٨٠) ملیار دۆلار یەدەگی هەیە لەگەڵ (١٣١) تۆن زێر وەک یەدەگ هەڵهاتن و چۆڵیان کرد.
- بانکی ڕافیدەین بەهۆی گرژی و ئاڵۆزییەکانی بەغداوە کارەکانی وەستاند.
وەزیری نەوتی عێراق لە دوایین نیەت و لێدوانی خۆیدا، تێگەیشتوە ماوەکانی ڕابردوو ئاسنی ساردی کوتاوە، داوا ئەکات " هەرێم و بەغدا پێکەوە یاسایەک دەربکەن، تا پێکەوە پرسی نەوت ئیدارە بدەن!". . لە کوێدا یاساکە دەربکرێت کە ئەوەی سەرەوە دۆخی عێراقە؟
لە کۆتایی (٢٠١٣) ەوە، بابەتەکە لە سەرەوە بۆ خوارەوە یان شەڕی دەستەڵاتە لەلایەن گروپە چەکدارەکان و دەستەڵاتخوازەکانی عێراقەوە (بۆ ئەوەی پشکی زیاتر و گەندەڵی زیاتر بکەن) یان هەوڵی سڕینەوەی کوردە بە هێڵێکی درێژ لە خانەقین و جەلەولاوە تا ئەگاتە شەنگال و سنوری سوریا. چۆن؟
پێشوتر (پێش ٢٠١٤)، تەواوی سوپای قودس لە ئێران قورساییەکانی لە سەر سڕینەوەی سووننە دانابو، کە ڕایانبماڵێت و کۆمەڵکوژیان بکات و ئاوەرەیان بکات (بە زیادەوە کردیان). دواتر لە ڕێگەی داعشەوە تەنهاو تەنها ئامانجەکەیان هەڵکەندن و کوشتن و شەڕی کورد بو (بە هاوکاری هاوپەیمانان تا ئەندازەیەکی زۆر ئەمە نەچووە سەر و کورد دەنگی گەیشتە هەموو دونیا) هەر لە خانەقینەوە تا داقوق و دووز کاکەییەکانیان لەناوبرد، لەسەر نەخشەی ئیتنۆگرافی تەماشای دابەشبون بکەیت لەو ناوچانە تەواوی ناوچە کوردییەکان لە دوو لاوە بە داعش دەوردراون لە سێ لاشەوە بە حەشدی شەعبی، لە شەنگال و خانسۆر و سنونێ ئێران لە ڕێگەی داعشەوە ئەوەی کرا کردیان، ئینجا لەڕێگەی چەند گروپێکی چەکداری کوردو حەشدی شەعبییەوە نەخشەکە ئەگۆڕن. بۆ سەلماندنی ئەمە بە ووردی، بەمزوانە کتێبێک بە سێ زمانی کوردی و عەرەبی و ئینگلیزی بڵاوئەبێتەوە بەناونیشانی " تراژیدیای کاکەکەییەکان لە ناوچە جێناکۆکەکانی عێراق: هۆشیارکردنەوە لە پرۆسەیەکی کۆمەڵکوژیی" کتێبەکە هەتا بڵێی سەرچاوەی زانستی دوورە دەست و کاری مەیدانی و چاوپێکەوتنی جۆراوجۆری لە خۆ گرتوە، جگە لە ئامار و داتای مەترسیدار، ئەم کتێبە لەلایەن هاوڕێیانمان " کریستینا کۆیڤونیەن- نوسەرو کوردناسی فینلەندی، حوسەین تاڵەبانی" یەوە ئامادەکراوە.
بەشێک لەو کاراکتەرە باڵایانەی کورد تا ئێستاش لە عێراقن، لە بری ئەوەی ئەو هەموو ساڵە پرسی ماددەی ١٤٠ جێ بەجێ بکەن، ئەوەش نەکەن، کێشەی بودجەو نەوت یەکلابکەنەوە، گازی سروشتی هەرێم لەبری گازی ئەملاولای دەرەکی بەکاربهێنن، سەرقاڵی ئیمزاکردنی بۆندن لەگەڵ ئوردن و سعودییەو تورکیا بۆ ئەوەی لە ڕێگەی دۆست و کۆمپانیاکانی خۆیانەوە چەند ملیارێک دۆلاریان دەست بکەوێت. .
ئێستا زانیاری تەواو هەیە لە لایەن وەزارەتی دەرەوەی ویلایەتە یەکگرتوەکانەوە کە وەزیری نەوت و دارایی عێراق بەشێوەی "ئینتیقائی" واتە بەجۆرێک لە ناو (٥٢) کۆمپانیادا ئەگەڕێن ئەو کۆمپانیا ئەمریکییانە یان ئەو کۆمپانیا گازییانە ئەکەنە ئامانج لە هەرێمی کوردستان کە نزیکن لە ئەمریکاوە، بە مانایەکی تر، هۆشیارن لەوەی کە دەستەڵاتی مەرکەزیی بەغدا ئەیەوێت کەرتی نەوت لە هەرێم پەکبخات بۆ ئەوەی کاریگەری خراپی لەسەر بازاڕی ووزە هەبێت، ئەیەوێت کەرتی گازی کوردستان پەکبخات بۆ ئەوەی گازی کوردستان نەبێتە جێگرەوەی گازی سروشتی ئێران بۆ عێراق.
ئەوەی پەیوەندی بە هەرێمی کوردستانەوەیە، بەرپاکردنی شۆڕشێکی ڕاستەقینەیە دژی گەندەڵی و ئەوانەی متمانەی هاوڵاتیانیان نەهێشتوە، بۆ ئەوەی پیسخۆری و گەندەڵی نەبێتە کەلتورێکی چەسپاو. هەروەها زیادکردنی دەرفەتی کارو ڕێکخستنەوەی کەرتی تایبەتە لە بەرژوەندی هاوڵاتی نەک گروپ-گروپی جیاواز. بەمشێوەیە بیناکردن لە ناوەوەو دانپیانان و پاڵپشتی لە دەرەوە مسۆگەر بکرێت.
