ئۆپه‌راسیۆنی لێدانی نه‌وتی كه‌ركوك یان فه‌تحی یه‌ك، یه‌كه‌م ئۆپه‌راسیۆن بوو ئێرانییه‌كان له ناوخۆی عێراق به هاوكاری پێشمه‌رگه‌ی ینك ئه‌نجامیاندا، یه‌كه‌م جار بوو ئێرانییه‌كان له گه‌ڵ لایه‌نێكی عێراقی و كوردی له‌ناو خاكی عێراق ئۆپه‌راسیۆنی هاوبه‌ش ئه‌نجام بده‌ن، پێشتر فه‌جری دوو له سنووری حاجی ئۆمه‌ران ئه‌نجام درابوو، لێ فه‌تحی یه‌ك له قوڵایی 180 كیلۆمه‌ری خاكی عێراق و به‌رامبه‌ر به هه‌ستیارترین پڕۆژه‌ی ئابووری عێراق كه كۆمپانیای نه‌وت و گازه ئه‌نجامدرا، له‌م ئۆپه‌راسیۆنه هێزی هاوكاریكه‌ر كه ی ن ك ه، ده‌بێته هێزێكی هێرش كه‌ر له بری ره‌سه‌د و چاوساغی وه‌ك له فه‌جری دوو پارتی-حسك ئه‌نجامیان دا، له فه‌تحی یه‌كه‌وه ئیتر هێنانی پاسدار وه‌ك كاری قۆنته‌راتی بۆ ینك، پدك، حسك، حیزبواڵله‌و بزووتنه‌ه‌ی ئیسلامی لێ دێت، ته‌نانه‌ت مه‌جلس ئه‌علاو ده‌عوه‌ش ده‌چنه ناو ئه‌و قۆنته‌راته‌وه له سنوری قه‌ڵه‌مڕه‌وی لایه‌نه كوردییه‌كانه‌وه، كوردستان وه‌ك شاری بێ ساحێبی لێ دێت، به پانی و درێژی كوردستان پاسدار ده‌سوڕێنه‌وه، سیخوڕی ده‌كه‌ن، خه‌ڵكه كڕن، تۆڕی جاسوسی دروست ده‌كه‌ن.
بۆ قه‌رارگای ره‌مه‌زان
له دوای ئۆپه‌راسیۆنی فه‌جری دوو به هاوبه‌شی پارتی، گرنگی ئه‌م ته‌رزه جه‌نگه هاوبه‌شانه له گه‌ڵ هێزه‌كانی كوردی عێراق بۆ كۆماری ئیسلامی ئێران ده‌ركه‌وت، كه له هێرشه‌كانی به بنبه‌ست گه‌یشتبوو، كه‌مترین زیان زۆرترین ده‌ستكه‌وت، بۆیه بڕیاری كردنه‌وه‌ی ناوه‌ندێك بۆ سه‌رپه‌رشتیكردنی ئه‌م ته‌رزه جه‌نگه ده‌ده‌ن.
له رێكه‌وتی3 23-10-198به فه‌رمانی سه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی باڵای به‌رگری ئێرانی ئایه‌تولا خامنه‌ئی ره‌زامه‌ندی درا بۆ دروستكردنی باره‌گایه‌ك بۆ جێبه‌جێكردنی ئۆپه‌راسیۆنه سنوور به‌زێنه‌كان، له مانگی ره‌مه‌زانی ساڵی 1962 یه‌كه‌م فه‌رمانی فه‌رمانده‌یی بۆ مورته‌زا ره‌زایی ده‌رچوو بۆ دامه‌زراندنی قه‌رارگایه‌ك بۆ مه‌به‌ستی ئاماژه پێدراو، بۆیه به ناوی قه‌رارگای ره‌مه‌زان ناونرا، چونكه له مانگی ره‌مه‌زان بڕیاری پێكهێنانی درا، ئه‌م قه‌رارگایه ئه‌ركی رێكخستن و ئه‌نجامدانی چالاكی هاوبه‌ش بوو له‌ناو عێراق به هاوبه‌شی لایه‌نه كوردی و عێراقییه‌كان. ’عملیات فتح ۱؛ عملیاتی در عمق خاک عراق’
نه‌بوونی متمانه به ینك
به وته‌ی پاسداران ئه‌و هێزانه‌ی ئێران بۆ ئه‌نجامدانی ئۆپه‌راسیۆنی فه‌تحی یه‌ك ده‌یانویست بچنه ناو عێراقه‌وه دوو كێشه‌یان هه‌بوو: یه‌كێكیان متمانه‌یان به پێشمه‌رگه‌ی ی ن ك نه‌بوو، چونكه یه‌كێتی بۆ ئێرانییه‌كان به‌و كه‌سانه ناسرا بوون كه له هه‌ر ساتێكدا به ئاراسته‌یه‌كدا ده‌ڕۆن، به‌دوای به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی خۆیانه‌وه‌ن، پێشتر له‌گه‌ڵ سه‌دامدا ئاشت بوونه‌ته‌وه‌و رێك كه‌وتوونه، وه چه‌ند جارێك له دژی كۆماری ئیسلامی ئێران شه‌ڕیان كردبوو.
به‌ڵام ئێستا ی ن ك نوێنه‌ریان ناردووه بۆ ئێران، ئاماده‌یی خۆیان بۆ یاوه‌ری كۆماری ئیسلامی له دژی ڕژێمی به‌عس ڕاگه‌یاندبوو بۆ ئه‌نجامدانی ئۆپه‌راسیۆنی هاوبه‌ش، به‌هه‌مان رێگای پارتیدا رۆیشتن.
مجله امتداد إبان 1387، شماره 34
عملیات چریکی در قلب عراق;نبرد کرکوک به روایت فرمانده عملیات
كه‌واته ئه‌نجامدانی ئۆپه‌راسیۆنی فه‌تحی یه‌ك پێشنیاری ی ن ك بووه، كه‌ركووكی له سه‌ر سینییه‌ك زێڕین پێشكه‌ش كۆماری ئیسلامی ئێران كردووه، ماوه‌ته‌وه له ده‌ره‌وه‌ی گریمانه بزانین كێ ئه‌ندازیاری ئۆپه‌راسیۆنه‌كه بووه سه‌ره‌تا؟، وه كێ بووه ئه‌و كه‌سه‌ی په‌یامه‌كه‌ی گه‌یاندووه به ئێرانییه‌كان؟.
ینك چۆن چیرۆكی په‌یوه‌ندییه‌كه ده‌گێڕنه‌وه؟
هه‌رچه‌نده پێشتر خواستی ی ن ك بۆ په‌یوه‌ندی له گه‌ڵ كۆماری ئیسلامی ئێران ره‌تكراوه‌ته‌وه، ته‌نانه‌ت ئاماده‌ی گفتوگۆش نه‌بوونه له گه‌ڵ ینك، به‌ڵام چاوی ئێرانییه‌كان له سه‌ر فه‌تحی یه‌ك وا ده‌كات، خۆیان عه‌وداڵی په‌یوه‌ندی بن"نه‌وشیروان به بیری هێنایه‌وه " كه شه‌ڕ له‌گه‌ڵ ئێراندا هه‌ڵگیرساو ئێمه وه‌فدێكمان نارد بۆ لای ئێوه قبوڵتان نه‌كرد" - ل149-مام جه‌لال دیداری ته‌مه‌ن - ئاماده‌كردنی سه‌لاح ره‌شید-چاپی یه‌كه‌م 2017 چاپخانه‌ی كارۆ.
فه‌ره‌یدون عه‌بدالقادر یه‌كێك له كه‌سه نزیكه‌كانی ئه‌وكاتی خه‌تی نه‌وشیروان مسته‌فا و هاوكات نزیك له ئێران، ئاوا چیرۆكی یه‌كه‌م په‌یوه‌ندی له گه‌ڵ ئێرانمان بۆ ده‌گێڕێته‌وه" تا رۆژێكیان لێپرسراوێكی ئێرانی به ناوی مسته‌وفی له گه‌ڵ سلێمانی قه‌ساب هاتن و گفتوگۆی راسته‌وخۆو جدییان له گه‌ڵ یه‌كێتی كرد، مام جه‌لال و كاك نه‌وشیروان به راستگۆیی و به رۆشنی قسه‌یان له‌گه‌ڵ كرد و ترسی ئه‌وه‌یان لا ره‌وانه‌وه، كه گه‌رم بوونی په‌یوه‌ندی ئێران له گه‌ڵ یه‌كێتی، وا له یه‌كێتی ناكات، كه وه‌ك تاكتیك و كارتێكی گوشار بۆ گفتوگۆ له‌گه‌ڵ عیراق به‌كاری بهێنێ! (سلێمان قه‌ساب و خاڵه حاجی)، هه‌ردوو له حسك رۆڵی باشیان هه‌بوو له هاندانی ئه‌و لێپرسراوانه‌ی كۆماری ئیسلامیی ئێران، بۆ به‌رده‌وام بوونی سه‌ردانه‌كانیان بۆ لای یه‌كێتی! هاوكات قه‌ناعه‌ته‌كانی (نه‌وشیروان) یش، بۆ سوود وه‌رگرتنی ته‌واو له شه‌ڕی (ئێران-عێراق)، له دژی ێدام و رژێمه‌كه‌ی، ده‌وری هه‌بوو له خۆشكردنی زه‌مینه‌ی له‌بار بۆ زیاتر په‌یوه‌ندی كردن له‌گه‌ڵ ئێران! ". ل 529-530 هه‌ڵۆ سوره‌كانی قه‌ندیل فه‌ره‌یدون عه‌بدوالقادر چاپی دووه‌م 2020".
به‌ڕێز نه‌وشیروان مسته‌فا له‌و باره‌یه‌وه ده‌ڵێت:" له‌و ماوه‌یه‌دا چه‌ند كه‌س له به‌رپرسه‌كانی یه‌كێتی: له سه‌ره‌تادا دلێری سه‌ید مه‌جید و دوای ئه‌و د. فوئاد مه‌عسوم، ئازاد هه‌ورامی، جه‌بار فه‌رمان، دارای شێح جه‌لالی حه‌فید، ڕه‌فعه‌ت عه‌بدالڕه‌حمان، عه‌لی بچكۆڵ، شێردڵ حه‌وێزی، جه‌لال عه‌بدوالقادر به كۆمه‌ڵ و به‌جیا سه‌ردانی ئێرانیان كرد له‌سه‌رده‌شت، ورمێ، كرماشان له گه‌ڵ كاربه‌ده‌ستی ئێرانی له ئیتڵاعات و سوپای پاسداران دانیشتن - خولانه‌وه له‌ناو بازنه‌دا دیوی ناوه‌وه‌ی ڕوداوه‌كانی كوردستانی عێراق1984-1988 نه‌وشیروان مسته‌فا ئه‌مین چاپی دووه‌م 1999-ل"103.
"له ناو ئه‌واندا دو سه‌ردان گرنگییان هه‌بو، كاریان له په‌یوه‌ندیه‌كانی ئێران و یه‌كێتی كرد یه‌كه‌میان، سلێمان قه‌ساب، كه یه‌كێ له كادره‌كانی حسك بو، یه‌كێ له كاربه‌ده‌ستانی ئیتڵاعاتی له گه‌ڵ خۆی هێنا. هه‌م گفتوگۆی سیاسی له‌گه‌ڵ كرا؟و هه‌م خۆیشی حه‌زی كرد گه‌شتێكی خێرابه هه‌ندێ ناوچه‌ی ژێر ده‌سه‌ڵاتی یه‌كێتی دا بكا. له یه‌كێ له‌و گفتوگۆیانه‌ی له نێوان ئه‌م و هه‌ندێ له ئه‌ندامانی م س كرا، ئه‌م نوێنه‌ره قسه‌یه‌كی كردو وتی: ( (ئێوه تازه گفتوگۆتان؟له‌گه‌ڵ عێراق بڕیوه، زه‌مان چیه ئه‌م پێوه‌ندیه‌ی له گه‌ڵ ئێرانی دروسه‌ی په‌كه‌ن، به‌كاری ناهێنن بۆ؟ئه‌وه‌ی هه‌ڵوێستتان به‌هێز بكا له گفتوگۆی داهوتان دا له‌گه‌ڵ عێراق؟) ) ل104.
"دوای ئه‌میش وه‌فدێكی كه‌سی هات، تێكه‌ڵاو بو له نوێنه‌ری چه‌ند وه‌زاره‌ت و ده‌زگای جیا جیای ئێرانی. وه‌كو دوای ده‌ركه‌وت سه‌رۆكی وه‌فده‌كه‌یان، سه‌رۆكی ده‌زگای ئیتڵاعاتی سوپا بو. خولانه‌وه له‌ناو بازنه‌دا دیوی ناوه‌وه‌ی ڕوداوه‌كانی كوردستانی عێراق1984-1988 نه‌وشیروان مسته‌فا ئه‌مین چاپی دووه‌م 1999- ل 105.
بیرۆكه‌ی ئۆپه‌راسیۆنی فه‌تحی یه‌ك
سه‌باره‌ت به بیرۆكه‌ی لێدانی نه‌وته‌كه‌ی كه‌ركوك فه‌ره‌یدون عه‌بدوالقادر ده‌ڵێت: "نه‌وشیروان، نه‌خشه‌ی په‌لاماردانی بیره نه‌وته‌كان له مێشكی دا بوو، ئه‌وه‌ش گه‌وره‌ترین دان رۆكردن و چه‌شه كردن بوو بۆ لێپرسراوه ئێرانییه‌كان، به تایبه‌تی ئه‌و شانده‌ی ئێران، كه سه‌ردار وه‌حیدی له گه‌ڵیان هاتبوو!" وه‌حیدی ماوه‌یه‌ك لێپرسراوی ئیتڵاعاتی سوپاو ماوه‌یه‌كیش فه‌رمانده‌ی هێزه‌كانی پیاده‌رۆی سوپای پاسدارانی ئێران بوو". ل 529-530 هه‌ڵۆ سوره‌كانی قه‌ندیل فه‌ره‌یدون عه‌بدوالقادر چاپی دووه‌م 2020".
سه‌باره‌ت به پڕۆژه‌ی ئۆپه‌راسیۆنی فه‌تحی یه‌ك نه‌وشیروان مسته‌فا ده‌ڵێت:"یه‌كێ له‌و كارانه‌ی كه ئێرانیه‌كان به لایانه‌وه گرنگ بو بكرێ لێدانی دامه‌زراوه‌كانی نه‌وتی كه‌ركوك بو. له نزیك كه‌ركوك به ته‌نیا هێزی یه‌كێتی لێ بو. هێزه‌كانی یه‌كێتی ئه‌یانتوانی بگه‌نه ناو بیره‌كانی نه‌وت و، بگه‌نه نزیك دامه‌زراوه سه‌ره‌كیه‌كانی".
"ئێمه خۆمان چه‌ند ساڵێ بو بیرمان له لێدان و تێكدانی كردبووه‌و زانیاری زۆرمان له‌سه‌ر كۆكردبوه‌وه، به‌ڵام جێبه‌جێكردنی له توانای ئێمه‌دا نه‌بو، به تایبه‌ت چه‌ك و تفاقی جه‌نگیی ئێمه زۆر ساده‌و دواكه‌وتو بو بۆ ئه‌نجامدانی كارێكی له‌و بابه‌ته، به كه‌ڵك و كاریگه‌ر نه‌بو. خولانه‌وه له‌ناو بازنه‌دا دیوی ناوه‌وه‌ی ڕوداوه‌كانی كوردستانی عێراق1984-1988 نه‌وشیروان مسته‌فا ئه‌مین چاپی دووه‌م 1999-ل106".
"سه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی له‌به‌ر گرنگی كاره‌كه، دانان و جێبه‌جێكردنی پلانی هه‌موو چالاكیه‌كه‌یان به من سپاردو، من ڕۆژانه ئه‌بو خه‌رێكی ورده‌كاری پلانه‌كه بم. ئێرانیه‌كان ئه‌م كاره‌یان به‌لاوه زۆر گرنگ بو، ته‌نانه‌ت به مه‌رجی جدی بونی یه‌كێتی له شه‌ڕی عێراق و، هاوكاری پاشه‌ڕۆژیان دانابو. خولانه‌وه له‌ناو بازنه‌دا دیوی ناوه‌وه‌ی ڕوداوه‌كانی كوردستانی عێراق1984-1988 نه‌وشیروان مسته‌فا ئه‌مین چاپی دووه‌م 1999 ل 107".
نرخ بۆ سه‌ری پاسداره‌كان دیاریكرابوو
ئێرانییه‌كان ده‌ڵێن ویستمان بچین له‌گه‌ڵ كه‌سێكدا هاوشان شه‌ڕ بكه‌ین كه له دژی ئێمه پێشتر شه‌ڕی كردبوو، ئه‌وه حاڵه‌تێكی ده‌روونی زۆر سه‌یر و سه‌مه‌ره‌ی ده‌ویست. ئه‌مه یه‌كه‌م تایبه‌تمه‌ندی ئه‌و ئۆپه‌راسیۆنه بوو؛ بۆیه ده‌بوایه ئه‌و برایانه‌ی كه ده‌چوونه ناو خاكی عێراق متمانه‌یان پێیان بكردایه و بچنه قووڵایی خاكی عێراق و ئۆپه‌راسیۆنێكی وا گه‌وره‌یان له كه‌ركوك ئه‌نجامدابا، بۆ ماوه‌ی 45 رۆژ له ناوخۆی عێراقدا مانه‌وه.
ئه‌وكات نه‌مانزانی كه عێراق له‌و رۆژه‌دا به‌خشینێكی بۆ سه‌ری هه‌موو ئێرانییه‌كی سه‌ر به رژێمی ئێران دانابوو. ئه‌و كات دوو سه‌د هه‌زار دیناری بۆ سه‌ری هه‌ر ئێرانییه‌ك دانابوو، هه‌ر دینارێك یه‌كسان بوو به ٦٨ تومان!.
مجله امتداد إبان 1387، شماره 34
عملیات چریکی در قلب عراق;نبرد کرکوک به روایت فرمانده عملیات
گواستنه‌وه‌ی پێداویستی ئۆپه‌راسیۆنی فه‌تحی دوو
گواستنه‌وه‌ی ئه‌و هه‌موو چه‌ك و ته‌قه‌مه‌نییه له سه‌ر سنووری ئێرانه‌وه بۆ كه‌ركووك، یه‌كێكه له لایه‌نه گرنگه‌كانی ئۆپه‌راسیۆنه‌كه، له‌مه‌شدا له قه‌باره‌ی چه‌ك و ته‌قه‌مه‌نی هاتوو جیاوازی ئامار هه‌یه، وه‌لێ به هه‌مووه‌وه ده‌توانرێت زیانیاری نزیك به ده‌ست بهێنرێت.
" له ماوه‌ی ده شه‌ودا زیاتر له 3 هه‌زار بار له سه‌ر سنووری ئێرانه‌وه، له باره‌گایه‌كی پاسداران له نێوان بانه‌و سه‌رده‌شت، به ده‌روازه‌ی سه‌فره‌و زه‌نوون ی نزیك ماوه‌ت هاتنه ناو عێراقه‌وه، له چه‌كی قورس هاوه‌نی 120 ملم و كاتیۆشا و چه‌كی مام ناوه‌ندی و سوك و ته‌قه‌مه‌نی، 3000 گوله‌ی هاوه‌ن و هه‌زاران رۆكێتی كاتیۆشاو ژماره‌یه‌كی زۆر رۆكێتی ئاڕ پی جی و گوله‌ی دۆشكاو تفه‌نگ و خۆراك و پێداویستی پزیشكی، هه‌ر شه‌وێك ٣٠٠ باری هێستر پێداویستیه‌كانی ئه‌م ئۆپه‌راسیۆنه‌یان له‌و ڕێگایه‌وه ده‌برده ناو خاكی عێراقه‌وه".
مجله امتداد إبان 1387، شماره 34
عملیات چریکی در قلب عراق;نبرد کرکوک به روایت فرمانده عملیات
" 150 تۆن کەرەستەی سەربازی و 300 ئۆپەراتۆری سوپای پاسداران لە ئێرانەوە لە پشت هێڵەکانی دوژمنەوە گواسترانەوە بۆ کەرکوک، لە ئۆپەراسیۆنێکی شاراوەدا کە ماوەی 40 ڕۆژ بەردەوام بوو. كه‌ره‌سته‌كان بەم شێوەیە بوون: 1500 كڵاشینكۆف، 40 بی كه‌ی سی، 15 دۆشكه، 60 ئاڕ پی جی، 3هاوه‌نی 120 ملم، 2 هاوه‌نی 81 ملم، 1500 گوله‌ی هاوه‌نی 120 ملم، 1000 گوله‌ی هاوه‌نی 81 ملم، 500 گوله‌ی هاوه‌نی 60 ملم، 7354 رۆكێتی ئار پی جی، 500 گوله‌ی تفه‌نگی 60 ملم، 2000 گوله‌ی تفه‌نگی 107 ملم، 21500 گوله‌ی كڵاشینكۆف، 10000 گوله‌ی بی كه‌ی سی، 12000 گوله‌ی دۆشكه.
https://en. wikipedia. org/wiki/Operation_Fath_1
به‌ڕێز نه‌وشیروان مسته‌فا له‌م باره‌وه ده‌نوسێت: گوێزانه‌وه‌ی تفاقی جه‌نگی ئه‌و تفاقه‌ی بۆ ئه‌م كاره پێویست بو له:10هاوه‌نی 120ملم، 4كاتێۆشا، 45ته‌ن گولله‌ی هاوه‌ن و كاتیۆشا، چه‌ند دانه‌یه‌ك سامی 7ی دژی فڕۆكه، چه‌ند دانه‌یه‌ك ساروخی دژ تانك و، هه‌ندێ فیشه‌كی كڵاشینكۆف. ئه‌مانه پێشتر، به سه‌رپه‌رشتی جه‌بار فه‌رمان له زه‌رده‌كانیه‌وه له ئێرانه‌وه به كۆڵی ئێسترگوێزرابونه‌وه بۆ دۆڵی جافه‌تی. گوێزانه‌وه‌ی كارێكی یه‌كجار دژوارو سه‌خت بو. ئه‌بو جارێك له زه‌رده‌كانی بار بكرێ و له‌سه‌ر چه‌می كه‌ڵوێ دابگیرێ و به گوریس له ڕوبار بپه‌ڕێته‌وه، جارێكی تریش له ئێستر بار بكرێ تا ئه‌گه‌یشته یه‌كێ له عه‌ماره‌كانی دۆڵی جافه‌تی و له ئه‌شكه‌وته‌كانی گوێزه‌ڵه‌و یاخسه‌مه‌ر و هه‌ڵه‌دن ئه‌شاردرانه‌وه. خولانه‌وه له‌ناو بازنه‌دا دیوی ناوه‌وه‌ی ڕوداوه‌كانی كوردستانی عێراق1984-1988 نه‌وشیروان مسته‌فا ئه‌مین چاپی دووه‌م 1999-ل 108-109
دووجار گومان له ئه‌نجامدانی چالاكی
پێش ئه‌نجامدانی ئۆپه‌راسیۆنه‌كه به چه‌ند رۆژێك، نه‌وشیروان مسته‌فا فه‌رمانده‌ی ئۆپه‌راسیۆنی ینك دوو دڵ ده‌بێت له جێبه‌جێكردنی ئۆپه‌راسیۆنه‌كه، به‌هۆی ئه‌وه‌ی گومانی هه‌بووه له‌وه‌ی هه‌واڵی ئۆپه‌راسیۆنه‌كه دزه‌ی كردبێت بۆ حكومه‌تی عێراقی، داوا ده‌كات ئۆپه‌راسیۆنی ئه‌لته‌رناتیف جێبه‌جێ بكه‌ن له دوكان" ئه‌وه جێبه‌جێ بكرابایا له لێدانی سه‌دی دوكان، كاره‌سات بوو بۆ كورد، هه‌رچه‌نده له فه‌تحی دوودا ئه‌نجامیان دا به‌لام نه‌یانتوانی سه‌ده‌كه بڕوخێنن، ئه‌وه‌ی ئێرانییه‌كان بلاویان كرده‌وه زۆر درۆ بوو"، وه‌لێ فه‌رمانده‌ی قه‌رارگای ره‌مه‌زان له كرماشان مكوڕ ده‌بێت له جێبه‌جێكردنی ئۆپه‌راسیۆنی فه‌تحی 1 و لێدانی نه‌وتی كه‌ركوك، ئه‌وان ئه‌م ئۆپه‌راسیۆنه به گرنگ و پارویه‌كی چه‌ور ده‌زانن، رۆژی یه‌ك شه‌مه رێكه‌وتی 5-10-1986 له رێگای نوێنه‌رایه‌تی قه‌رارگای ره‌مه‌زانه‌وه له گوندی یاخسه‌مه‌ر ئه‌م په‌یامه ده‌گه‌یه‌ننه ده‌ستی به‌ڕێز نه‌وشیروان مسته‌فا: ( (مگمئن باشید دشمن متوجه نشده است. شما به خدا اعتماد کنید تردید به خود راه ندهید. بدون فوت وقت و با سرعت و دقت و قاگعیت بر تمامی اهداف حمله ببرید و قلب امام و امت و روح شهدا را شاد کنید. همه منتڤرند. مبادا که در اراده خلل ناپژیر شما که متکی به اراده‌ی خداست، سستی پیش إید. ) ) .
فتح یک؛ عملیات چریکی سپاه در کرکوک در سال ۶۵
هه‌موو شتێك بۆ ئۆپه‌راسیۆنه‌كه ئاماده‌كرابوو، كاتێك شه‌وی 10-10-1986 هه‌واڵێك له لایه‌ن ی ن ك ه‌وه ده‌درێت به ئێرانییه‌كان كه دوژمن سه‌ر به‌رزاییه‌كانی گرتووه‌و هێزی زیاتری كۆكردۆته‌وه، له‌و جیگایه‌ی بڕیار وابوو چه‌كه‌كانی لێ دامه‌زرێنن، به‌لام ئێرانییه‌كان پێداگرییان كردبوو له‌سه‌ر ئه‌نجامدانی ئۆپه‌راسیۆنه‌كه، ئێرانییه‌كان ده‌گێڕنه‌وه ده‌ڵێن كورده‌كان ترسابوون.
پێی ده‌چێت ی ن ك له‌سه‌ره‌تاوه خۆیان ده‌ست پێَشخه‌ریان كردبوو بۆ ئه‌م چالاكییه، كه‌چی له دوو هه‌فته‌ی پێش ئۆپه‌راسیۆنه‌كه ساردییان نواندووه بۆ ئه‌نجام نه‌دانی، وه‌لێ ئێرانییه‌كان مكوڕ بوونه.
مجله امتداد إبان 1387، شماره 34
عملیات چریکی در قلب عراق;نبرد کرکوک به روایت فرمانده عملیات
ناڕه‌زایه‌تی له‌ناو ینك؟
فه‌ره‌یدون عه‌بدالقاددر له یاداشته‌كانیدا ده‌ڵێت: كه باسی لێدانی بیره نه‌وته‌كانی كه‌ركوك كه‌وته ناو گفتوگۆكانه‌وه، رۆژێكیان له ماڵی خۆمان له كانی مستفای چۆخماخ كۆبونه‌وه‌یه‌كی مه‌كته‌بی سیاسی كرا بۆ باس له هاوكاری له‌گه‌ڵ ئێرانداو مه‌سه‌له‌ی لێدانی بره نه‌وته‌كانی كه‌ركووك! زۆر لایه‌ن و ئه‌نجامی ئه‌و چالاكیییه له روی سلبی و ئیجابییه‌وه خرایه روو، مشتومڕی زۆری له‌سه‌ر كرا! كاك كۆسره‌ت، ناڕازی بوو، پێ باش نه‌بوو، چونكه پێی وابوو ئه‌وه كێشمان ده‌كات بۆ باریكه رێی پێچاو پێچی وا، كه ناتوانین بزانین كاردانه‌وه‌ی سه‌دام حوسێن، چۆن چه‌ند ده‌بێت و به كوێ ده‌گات! مشت و مڕه‌كان گه‌رم و توند بوون، كۆسره‌ت زویر بوو چوه ده‌ره‌وه، ناچار شوێنی كه‌وتم و به زۆر رازیم كرد بگه‌ڕێته‌وه بۆ ناو كۆبونه‌وه‌كه! - ل 530 هه‌ڵۆ سوره‌كانی قه‌ندیل فه‌ره‌یدون عه‌بدوالقادر چاپی دووه‌م 2020.
ئه‌وكات كۆسره‌ت ره‌سول كه‌سێكی به‌هێز بوو له‌ناو ینك و قسه‌كانی جێكه‌وته بوون، پێی ده‌چێت ناڕه‌زایه‌تی توند له‌ناو ینك دژ به‌م چالاكییه هه‌بووبێت، پێشبینییه‌كه‌شیان راست ده‌رچوو، هه‌رچه‌نده دواتر 4 تیپی سه‌ر به ناوچه‌ی هژمۆنیای كۆسره‌ت به‌شداری ئۆپه‌راسیۆنه‌كه‌یان كرد"93، 85، 86، 87"، وه خۆشی سه‌رپه‌رشتی فه‌تحی چواری كرد.
ته‌نانه‌ت له ئاستی خواره‌وه‌ش ناڕه‌زایه‌تی دژ به ئه‌نجامدانی ئه‌و ئۆپه‌راسیۆنه هه‌بوو، وه‌لێ ناڕه‌زایه‌تییه‌كان نه‌گه‌یشتنه ئاستی هه‌ڵوێستی به‌ره‌و رووبوونه‌وه، رێباز ئاوا باسی هه‌ڵوێستی خۆی له‌سه‌ر ئۆپه‌راسیۆنه‌كه ده‌كات" سه‌یرێكی كاك م كرد ووتم به ڕاستیته له كه‌ركوك ده‌ده‌ین. . . ووتی بۆ، هه‌مووی ده‌سووتێنین عێراق به تێپه‌ڕی ناتوانێ ئه‌و خه‌ساره‌ته پڕ بكاته‌وه. . . ؟ دیسان پێم ووت ئه‌دی میلله‌تی خۆمان، باشه ئه‌و گوندانه، باشه خه‌ڵكه‌كه، حكومه‌ت دڕنده‌یه هه‌رچی له ده‌ستی بێت ده‌یكات. . . ووتی تۆ هه‌ر دژی ئێرانی ئه‌گینا ئه‌وه كارێكی زۆر كرنگه. . . . ووتم ڕاسته كارێكی زۆر گرنگه به‌ڵام قوڕمساغانه نازانن تۆپ به‌كار بهێنن، هه‌ر عه‌یب دارمان ده‌كه‌ن و ته‌نها میلله‌ته‌كه‌مان باری خراپی به‌سه‌ر دێ. . . ووتی باشه كاكه واز له‌و قسه هه‌له‌ق و مه‌له‌قانه بێنه بڕۆوه لای ده‌شتی هه‌ولێر به‌ڵام لای كه‌س باسی نه‌كه‌ی چونكه كه‌س نازانێ - قه‌ندیل به‌غدای هه‌ژاند به‌شی دووه‌م نووسینی ڕێباز چاپی دووه‌م 2008چاپخانه‌ی په‌یوه‌ند- ل 382".
به‌لام ئه‌م ناڕه‌زایه‌تییانه نه‌چووه‌نه باری جێبه‌جێكردنه‌وه، ناڕازییان له بواری پراتیكدا بوونه باسكی ئۆپه‌راسیۆنه‌كان و گوێیان له ماڵوێرانی خه‌ڵكی كوردستان نه‌گرت.
فه‌تحه‌كان؟؟
ئۆپه‌راسیۆنه‌كانی فه‌تح، 10 ئۆپه‌راسیۆنی زنجیریه‌یی بوو به هاوبه‌شی سوپای پاسداران له گه‌ڵ ینك، پدك، حیزبوڵا، ده‌عوه، مه‌جلس ئه‌علا ئه‌نجامدران" بۆ حسك یه‌كلا نه‌بوومه‌ته‌وه، چونكه زۆربه‌ی ئۆپه‌راسیۆنه‌كان سایده ئێرانییه‌كان دیارییان نه‌كردووه به هاوكاری كام لایه‌نی كوردی ئه‌نجامیان داوه"، ئه‌م ئۆپه‌راسیۆنانه له رێكه‌وتی 11-10-1986 له شاری كه‌ركوك به فه‌تحی 1 ده‌ستی پێكرد، به لێدانی نه‌وته‌كه‌ی شاری كه‌ركووك، به ئۆپه‌راسیۆنی فه‌تحی 10 له رێكه‌وتی 4-9-1987 له ناوچه‌ی سیده‌كان كۆتایی هات، به زنجیره‌ی فه‌تحه‌كان له گه‌ڵ ینك ده‌ستپێكرا، له گه‌ڵ حیزبوڵا و مه‌جلس ئه‌علا كۆتایی پێهات، كۆی گشتی ئۆپه‌راسیۆنه‌كانی فه‌تح 328 رۆژ به‌رده‌وام بووه.
فه‌تحی دوو له ناوچه‌ی دوكان، به‌ناو وێرانكردنی دامه‌زراوه‌كانی سه‌دی دوكان له رێكه‌وتی 25-11-1986 له لایه‌ن ینك و ئێرانه‌وه ئه‌نجامدرا.
ئۆپه‌راسیۆمی فه‌تحی سێ له رێكه‌وتی 30-10-1986 ئه‌نجامدرا، له 300 كیلۆمه‌تری خاكی عێراق له ناوچه‌ی زاخۆ، په‌لاماری باره‌گای له‌شكری 38 و گه‌راجی گواستنه‌وه‌ی نه‌وتی زاخۆ، به هاوكاری پارتی ئه‌نجامدرا.
ئۆپه‌راسیۆنی فه‌تحی چوار له رێكه‌وتی 11-2-1987 ئه‌نجامدرا له ناوچه‌ی ره‌واندز- دیانا، له قولایی 70 كیلۆمه‌تری عێراق، ئۆپه‌راسیۆنه‌كه بریتی بوو له په‌لاماردانی باره‌گاكانی سوپای عێراق له خه‌لیفان، ره‌واندز و سدیق، ناوه‌ندی پۆلیس و كاره‌بای ره‌واندز و مایكرۆییه‌كه‌ی چیای كۆڕه‌ك.
رێباز ئاوا باسی ئه‌م ئۆپه‌راسیۆنه ده‌كات"بڕیاردرا شه‌وی ده له‌سه‌ر یانزه‌ی شوباتی 1987چالاكی گرتنی چیای كۆڕه‌ك و فه‌وجی ئاكۆیان و ڕه‌بیه‌كانی ده‌وروبه‌ر ئه‌نجام بدرێ به‌یانی هه‌موو كه‌سێك وای پێشبینی ده‌كرد كه دوا بخرێ له به‌ر به‌فرو باران.
ئێرانییه‌كان پێیان داگرت بیرم كرده‌و ووتم خۆتان ماندوو مه‌كه‌ن ئه‌وان نیازیان نییه هیچ بكه‌ن ته‌نیا مه‌به‌ستیان ئه‌وه‌یه له یادی سه‌ركه‌وتنی شۆڕشی ئێران چالاكییه‌ك بكه‌ن. چه‌ند تۆپێكیان له كوڕه‌ك گرت به‌ڵام هیچی شوێنی خۆی نه‌پێكا. ل398. قه‌ندیل به‌غدای هه‌ژاند به‌شی دووه‌م نووسینی ڕێباز چاپی دووه‌م 2008چاپخانه‌ی په‌یوه‌ند. " كه‌چی مام غه‌فور له یاداشته‌كانیدا له ل 258 بۆ 260 وا باسی ئه‌م چالاكییه ده‌كات ئێرانی تێدا نه‌بێت و ئۆپه‌راسیۆنێك نه‌بێت له یادی شۆڕشی به‌ناو كۆماری ئیسلامی ئێران، هاوكات به‌شداری فه‌تحی یه‌كیشی كردووه له كرداردا، وه‌لێ له یاداشته‌كه‌ی ئاماژه‌ی پێ نه‌داوه؟، له بیره‌وه‌رییه‌كانی له‌وه‌ته‌ی هه‌م پێشمه‌رگه‌م ئاماژه‌ی پێ نه‌داوه".
ئۆپه‌راسیۆنی فه‌تحی پێنج له رێكه‌وتی 14-4-1987 ئه‌نجامدرا، له ناوچه‌ی چوارتا و ماوه‌ت، هاوكات له گه‌ڵ ئۆپه‌راسیۆنی كه‌ربه‌لای10 ئه‌نجامدرا.
ئۆپه‌راسیۆنی فه‌تحی شه‌ش له رێكه‌وتی 17-6-1987 ئه‌نجامدرا، پارتی و حیزبواڵله و حیزبی ده‌عوه، له ناوچه‌ی میرگه‌سور -دیانا ئه‌نجامیان داق.
ئۆپه‌راسیۆنی فه‌تحی حه‌وت له رێكه‌وتی 28-6-1987 ئه‌نجامدرا، به دروشمی یا فاتیمه زه‌هرا له ناوچه‌ی سه‌ید سادق و شانه‌ده‌ری و هه‌ڵه‌بجه و كانی پانكه، شاری سه‌ید سادق ده‌ستی به‌سه‌ردا گیرا بۆ ماوه‌ی 4 كاتژمێر، پارتی و ئێران پێكه‌وه ئه‌نجامیان دا.
ئۆپه‌راسیۆنی فه‌تحی هه‌شت له رێكه‌وتی 19-7-1987 ئه‌نجامدرا، له ناوچه‌ی ئه‌تروشی شاری دهۆك، به به‌شداری یه‌كێتی نیشتمانی كوردستان به‌ڕێوه چوو.
ئۆپه‌راسیۆنی فه‌تحی نۆ له رێكه‌وتی 31-7-1987ئه‌نجامدرا، له ناوچه‌ی سه‌ید سادق هه‌ڵه‌بجه خورماڵ، به دروشمی یا ره‌سواڵله، بۆ ماوه‌ی پێنج رۆژ به‌رده‌وام بوو.
ئۆپه‌راسیۆنی فه‌تحی ده له رێكه‌وتی 4-9- 1987 ئه‌نجامدرا، له ناوچه‌ی سیده‌كان به‌ڕێوه چوو، به دروشمی یا ئه‌با عه‌بدولا حوسێن، حیزبواڵله و مه‌جلس ئه‌علا هاوكاری ئێران بوون.
فه‌تحی یه‌ك گه‌وره‌ترین كاری هاوبه‌ش
ئێرانیه‌كان پێیان وایه ئۆپه‌راسیۆنی فه‌تحی یه‌ك گه‌وره‌ترین سه‌كۆی هاوكاری نێوان قه‌رارگای ڕه‌مه‌زان و یه‌كێتی نیشتمانی كوردستان بوو تا ئه‌و ڕۆژه‌ی ئه‌نجامدرا له رێكه‌وتی 11-10-1987، ته‌نانه‌ت له گه‌ڵ هه‌موو هێزه‌كان، وه كاریگه‌رترینی ناو فه‌تحه‌كانیش بوو.
بۆ ئه‌نجامدانی ئه‌و كاره هاوبه‌شه، دوو یه‌كه‌ی سوپای پاسدارانی ئیسلامی دزه‌یان كرده باكوور و باشووری كه‌ركوك و به كه‌ڵك وه‌رگرتن له ڕێكخستنه‌كانی یه‌كێتی نیشتمانی كوردستان.
https://www. isna. ir/news/97072011106/%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%B9%D9%85%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D9%81%D8%AA%D8%AD-%DB%B1
ئه‌وان باوه‌ڕیان وایه كه سوپای پاسداران ماوه‌یه‌كی زۆره له‌گه‌ڵ گروپه نه‌یاره‌كانی به‌عس له كوردستانی عێراق هاوكاری كردبوو بۆ دامه‌زراندنی پێگه له باكووری عێراق. پێش ئه‌مه ئۆپه‌راسیۆنی هاوبه‌ش ئه‌نجامدرابوو، به‌ڵام ده‌كرێت ئۆپه‌راسیۆنی فه‌تح ١ به گرنگترین هاوكاری نێوان هه‌ردوولا هه‌ژمار بكرێت.
http://www. aviny. com/occasion/enghelab_jang/defaemoghaddas/93/amaliat/zamini/fath-1/fath. aspx
رێكه‌وتنی كۆماری ئیسلامی له‌گه‌ڵ لایه‌نه‌كانی دژبه‌ری ڕژێمی به‌عس، وه‌ك یه‌كێتی نیشتمانی كوردستان، ئایه‌توڵڵا حه‌كیم و. . . . ، بووه هۆی زیادبوونی چالاكی هه‌واڵگری قه‌رارگای ڕه‌مه‌زان له كوردستانی عێراق و داڕشتنی زنجیره‌یه‌ك ئۆپه‌راسیۆنی فه‌تح و هاوبه‌شی دیكه. ئه‌م هاوكاری و په‌یوه‌ندییه هاوبه‌شه زه‌مینه‌سازی بۆ دروستكردنی بنكه‌یه‌كی تاكتیكی له قووڵایی خاكی عێراق دانا، له ناوچه‌یه‌كدا كه سوپای عێراق به ناوچه‌یه‌كی ئه‌منی ده‌زانی، تا ٢٠٠ كیلۆمه‌تر له قووڵایی خاكی عێراق.
له كۆتاییدا باره‌گای ناوه‌ندی خاته‌م ئه‌لئه‌نبیا به‌رپرسه سه‌ره‌كییه‌كانی ئه‌و وڵاته رێككه‌وتن له‌سه‌ر ئه‌نجامدانی ئۆپه‌راسیۆنی سنوور به‌زاندن له لایه‌ن قه‌رارگای ره‌مه‌زانه‌وه" واتا هه‌موو ئۆپه‌راسیۆنه‌كان له لایه‌ن قه‌رارگای ره‌مه‌زانه‌وه سه‌رپه‌رشتی كراون" به دوو مه‌رج، یه‌كه‌م: ئه‌م ئۆپه‌راسیۆنانه له شێوه‌ی زنجیره‌یه‌ك ئۆپه‌راسیۆنی فه‌تحدا ئه‌نجام بدرێن، دووه‌م: لایه‌نه كوردییه‌كانی ئۆپۆزسیۆنی عێراق ئاسایشی ئه‌و ناوچانه مسۆگه‌ر بكه‌ن كه چه‌كدارانی ئێرانی تێدا ئاماده ده‌بن. عملیات فتح ۱؛ عملیاتی در عمق خاک عراق
نه‌وشیروان مسته‌فا سه‌باره‌ت به ئه‌نجامی نه‌خشه‌كان ده‌ڵێت"پاش لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی زۆر له‌سه‌ر نه‌خشه‌ی عه‌سكه‌ری و له‌سه‌ر ئه‌رزی چالاكیه‌كه و پاش گفتوگۆی زۆر دورو درێژی به‌رپرسه‌كانی یه‌كێتی و ئێران، ئێرانیه‌كان پلانه‌كه‌یان به‌وه ساخ كرده‌وه كه چه‌ند هاوه‌نێكی12ملم و چه‌ند كاتێۆشایه‌ك ببرێته نزیك مه‌یدانی ده‌رهێنانی نه‌وته‌كه‌و به‌و ئاگر باران بكرێ وتێك بدرێ. هه‌مان سه‌رچاوه‌ی پێشوو - ل 108".
رێباز ئاوا باسی چۆنیه‌تی نه‌خشه داڕشتنی چالاكییه‌كه ده‌كات"له سه‌ره‌تای مانگی هه‌شتی 1986به بروسكه ئاگادار ی من و كاك سه‌فینیان كرد بچین بۆ سنووری تیپی 21ی كه‌ركوك بۆ ناوچه‌ی شێح بزێنی دیار بوو كاك سه‌فین نه‌هات، من به به ته‌نیا په‌ڕیمه‌وه له‌گه‌ڵ سه‌یاره‌یه‌كی تیپی 21ی كه‌ركوك چوینه لای كاك كۆسره‌ت و كاك عه‌لی بچكۆل كه سه‌یرم كرد شه‌ش پاسداریش له‌وێ بوون پاش نان خواردن كاك كۆسره‌ت به درێژی قسه‌ی له‌گه‌ڵ كردم. له‌گه‌ڵ پاسداره‌كان به‌ڕێكه‌وتین ئێواره له گوندی بیناتی نانمان خوارد دره‌نگی شه‌و له چیای كانی دومبه‌ڵان ئاودیو بووین چوینه نزیك كۆمپانیای نه‌وتی كه‌ركوك به جیهازێكی مۆدێرن وێنه‌یان گرت، زۆر شوێنێكی خه‌ته‌ر بوو هیچ ڕه‌بییه‌كی دوژمن 30مه‌تر نێوانیان زیاتر نه‌بوو شه‌وێ دره‌نگ له كه‌ڵوڕ له ده‌ره‌وه‌ی گونده‌كه نان و ماستاومان خوارد به‌یانی هاتینه‌وه شێح بزێنی كه بۆم ساغ بۆوه ئه‌وه نه‌خشه‌ی لێدانی كه‌ركوكه له گه‌ڵ برایه‌كی هاوسه‌نگه‌رو خۆشه‌ویستم ئه‌م قسانه‌م كرد. هه‌مان سه‌رچاوه‌ی پێشوو ل382.
قازانجی كۆماری ئیسلامی ئێران
ئێرانییه‌كان پێیان وایه‌و فه‌تحی یه‌كه‌م گه‌وره‌ترین شه‌ڕی پارتیزانی بوو له جیهاندا، هاوكات سه‌ركه‌وتنی گه‌وره بوو به بێ زیان، له‌و كاره سه‌ربازییه كه هه‌رایه‌كی زۆری نایه‌وه له راستیدا زیانه‌كان وا نه‌بوون، ته‌نها 3 بریندار هه‌بوو له لایه‌ن كۆماری ئیسلامییه‌وه و به‌لام پێشمه‌رگه به‌شداربووه‌كان باس له‌وه ده‌كه‌ن ئێرانییه‌كان ته‌نها چه‌ند كه‌سێكیان به ماتۆڕه‌وه به‌شداریان كردووه، هه‌لاو هات و هاواره‌كه‌یان هه‌موو درۆ بووه‌و ته‌نها بۆ ماڵوێرانی كورد بوو.
دوای گرتنی فاو له لایه‌ن ئێرانه‌وه، عێراق له داموده‌زگا نه‌وتییه‌كانی ئێرانیدا، وه‌ك ستراتیجیه‌تی نوێ له جه‌نگدا. لێدانی نه‌وتی كه‌ركوك وه‌ڵامدانه‌وه‌یه‌ك بۆ ئه‌وه، ئێران ده‌یه‌ویست لانی كه‌م عێراق دوو سوپا بهێنێته‌وه بۆ كوردستان، واتا ئێرانییه‌كان به‌م چالاكییه به به‌ردێك دوو چۆله‌كه‌یان ده‌كوشت، له لایه‌كه‌وه لێدانی شاده‌ماری ئابووری عێراق، وه هاتنه‌وه‌ی سوپا بۆ كوردستان ئه‌مه‌ش ماڵوێرانی بوو بۆ خه‌ڵكی كوردستان وه سوك كردنی به‌ره‌ی جه‌نگ بوو بۆ ئێرانییه‌كان.
مجله امتداد إبان 1387، شماره 34
عملیات چریکی در قلب عراق;نبرد کرکوک به روایت فرمانده عملیات
له لایه‌كی تره‌وه كاتی ئۆپه‌راسیۆنه‌كه به قازانجی كۆماری ئیسلامی و بازاڕی نه‌وت بوو"هه‌رچی ئێرانیش بو، له‌م چالاكیه‌و، له‌م هه‌راو هوریا ئیعلامیه مه‌به‌ستێكی سیاسی هه‌بو. له‌و كاته‌دا كۆبونه‌وه‌ی ئۆپێك هه‌بو، ئه‌یه‌ویست هه‌ندێ له داواكانی خۆی بسه‌پێنێ به‌وه‌ی تێیان بگه‌یه‌نێ هه‌ر كات بیه‌وێ ئه‌توانێ زه‌ره‌ر له نه‌وت عێراق بداو، به‌وه پشێوی بخاته بازاڕی جیهانیی نه‌وته‌وه. خولانه‌وه له‌ناو بازنه‌دا دیوی ناوه‌وه‌ی ڕوداوه‌كانی كوردستانی عێراق1984-1988 نه‌وشیروان مسته‌فا ئه‌مین چاپی دووه‌م 1999ل112".
فه‌تحی یه‌ك لای ئێرانییه‌كان
به پێی سه‌رچاوه ئێرانییه‌كان ئۆپه‌راسیۆنی فه‌تحی یه‌ك یان ئۆپه‌راسیۆنی یه‌كگرتن، به فه‌رمانده‌یی سوپای پاسداران به‌ڕێوه چوو، دوو رۆژی خایاند، 11 و 12ی ئۆكتۆبه‌ری ساڵی 198. به پێی راگه‌یاندنه‌كانی ئێرانی تیایدا نزیك 600 كه‌س له هێزه‌كانی عێراقی كوژرا.
https://fa. wikipedia. org/wiki/%D8%B9%D9%85%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%D9%81%D8%AA%D8%AD_%DB%B1
فه‌رمانده و سه‌ركرده‌كانی ئۆپه‌راسیۆنه‌كه بریتی بوو له یه‌حیا ڕه‌حیم سه‌فه‌وی (جێگری فه‌رمانده‌ی سوپای پاسداران) محه‌مه‌د-باقر زۆڵقادر (فه‌رمانده‌ی ئۆپه‌راسیۆنی سوپای پاسداران)، جه‌لال تاڵه‌بانی (سه‌رۆكی یه‌كێتی) و نه‌وشیروان مسته‌فا (فه‌رمانده‌ی پێشمه‌رگه‌ی ئۆپه‌راسیۆن)، ئامانجی سه‌ره‌كی ئۆپه‌راسیۆنه‌كه لێدانی نه‌وتی كه‌ركوك بووه، 130 چه‌كداری قه‌رارگای ره‌مه‌زان و 2000 پێشمه‌رگه‌ی ینك " 13 تیپی ینك -21، 23، 25، 51، 53، 55، 57، 93، 85، 86، 87، تیپی مه‌ڵبه‌ندی یه‌ك و دوو. https://en. wikipedia. org/wiki/Operation_Fath_1" كاره‌كه‌یان ئه‌نجامدا له قوڵایی 180 كم ی ناو خاكی عێراق.
به پێی دابه‌شكاری و ناونانی به‌ره‌كان لای كۆماری ئیسلامی ئێران، ئۆپه‌راسیۆنه‌كه له‌دوو به‌ره پێك هاتووه، به‌در ناوی به‌ره‌ی شوان-ساڵه‌یی كه‌ركووك، به‌ره‌ی خه‌نده‌ق ناوی به‌ره‌ی جه‌به‌ل بۆر- جه‌مبور بووه، دوو قۆڵ له جه‌مبورو جه‌به‌ڵ بۆر، 3 قۆڵیش له بان ساڵه‌یی - شوان تا مه‌خمور و هه‌ولێر كه‌ركووك. ئیشكردن به راجیمه‌و هاوه‌نی 120 ملم و چه‌كه قورسه‌كان دیكه به پاسداره‌كان سپێردراوه، كه تیایدا 4 راجیمه، 3 هاوه‌نی 120 ملم به‌كار هاتوون، 2000 گوله نراوه به هێزه‌كانی عێراقه‌وه، گرتنی ره‌بایه‌كانی كانی دومه‌لان كه‌ركوك و نانه‌وه‌ی بۆسه به پێشمه‌رگه‌ی ینك سپێردراوه.
له قۆڵی شوان - ساڵه‌یی تۆپه‌كان له نێوان گونده‌كانی سۆنه گۆلی و سه‌قزلی داندران، ته‌نها ره‌سه‌ده‌كانی ئێرانی بوون، به‌شی زۆری تیپه‌كانی پێشمه‌رگه یه‌ده‌ك بوون، ته‌نها چه‌ند تیپێك به پراتیك به‌شدار بوون له ئۆپه‌راسیۆنه‌كه.
ئۆپه‌راسیۆنه‌كه كه‌ركوك، پردێ، دوز و قادر كه‌ره‌م مه‌خمور، دیبه‌گه و هه‌ولێری گرتۆته‌وه، سه‌رباری رێگای هاتنی چه‌ك و كه‌سه‌كان، ئۆپه‌راسیۆنه‌كه به دروشمی زه‌ینه‌بی گه‌وره ده‌ستی پێكردووه، لێ پێش 48 كاتژمێر هه‌ندێك هێز نێردراوه‌ته ناوچه‌ی ئۆپه‌راسیۆنه‌كان بۆ چاودێریكردنی بارودۆخه‌كه.
به پێی راگه‌یاندنه‌كانی ئێرانی له میانی ئۆپه‌راسیۆنه‌كه له14 ناوه‌ند دراوه له‌وانه " پاڵاوگه‌ی كه‌ركوك، یه‌كه‌ی ژماره یه‌كی ده‌رهێنانی نه‌وت، وێستگه‌ی كاره‌بای به‌شێك له شار، لێدانی بنكه‌ی 3 موشه‌كی زه‌وی ئاسمان، لێدانی رێكخراوی موجاهدینی خه‌لقی ئێران له قه‌ڵای حه‌سار، غازو نه‌وتی جه‌مبور وه جه‌به‌ل بۆرو شۆراو، لێدانی باره‌گای فه‌یله‌قی یه‌ك و سه‌ربازگه‌ی داره‌مان، لێدانی ئه‌رێلی سیخوڕی گوندی سه‌قزلی، وه گرتنی 20 ره‌بایه له لایه‌ن پێشمه‌رگه‌كانی ینك له كانی دومه‌لان، لێدانی وێستگه‌ی شه‌مه‌نده‌فه‌ری كه‌ركوك، لێدانی سینی مایكروه‌یفی ته‌له‌فزیۆنی، لێدانی چه‌ند ناوه‌ندێكی سه‌ربازی دی".
https://www. iribnews. ir/fa/news/2855677/%D9%81%D8%AA%D8%AD-%DB%8C%DA%A9-%D8%B9%D9%85%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%DA%86%D8%B1%DB%8C%DA%A9%DB%8C-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%B1%DA%A9%D9%88%DA%A9-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%D8%A7%D9%84-%DB%B6%DB%B5
هاوكات به پێی راگه‌یاندنه‌كانی كۆماری ئیسلامی ئێران له میانی ئۆپه‌راسیۆنه‌كه كۆپته‌رێكی دوژمن خراوه‌ته خواره‌وه-
http://birjand. irib. ir/-/%D8%B9%D9%85%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D9%81%D8%AA-24
له ئه‌نجامی ئۆپه‌راسیۆنی لێدانی نه‌وتی كه‌ركوك 60%ی توانای به‌رهه‌می نه‌وتی كه‌ركوكی له‌ناودراوه -
https://www. tasnimnews. com/fa/news/1396/07/19/1542818/%D8%B9%D9%85%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87-%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%B9%D9%85%D9%82-%D8%AE%D8%A7%DA%A9-%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82-%D8%A8%D8%A7-%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%86%D9%82%D8%B4%D9%87-%D9%88-%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1
ئۆپه‌راسیۆنه‌كه به یه‌ك شه‌و ئه‌نجامدراوه، كۆتایی كاته‌كانی شه‌وی 11ی مانگ و سه‌ره‌تای شه‌وی 12ی مانگ، لێ كه كۆماری ئیسلامی ئێران رایده‌گه‌یه‌نێت دوو رۆژ به‌رده‌وام بووه، به‌و مانایه‌یه ئۆپه‌راسیۆنێكی به‌رفراوان و كۆنترۆڵی ناوچه‌كه‌یان كردووه‌و له شوێنی ئۆپه‌راسیۆنه‌كه ماونه‌ته‌وه ئه‌و ماوه‌یه، نه‌ك ته‌نها 3:30 كاتژمێر به‌رده‌وام بووبێت و دواتر به په‌له هه‌ڵهاتبێتن، ته‌نانه‌ت بڕیاریان دا ئه‌گه‌ر چه‌كه‌كانیان پێ ده‌رباز نه‌كرا به‌جێیان بهێڵن، چونكه دنیا به‌ره‌و روناك بونه‌وه ده‌چوو، ئۆپه‌راسیۆنه‌كه تا كاتژمێری 5:30 ی به‌یانی رۆژی 12 ی مانگ به‌رده‌وام بووه، مانه‌وه له‌و جێگایه مه‌رگی هه‌مووان بووه.
ئۆپه‌راسیۆنی فه‌تحی یه‌ك لای ینك
كۆماری ئیسلامی ئێران بێ مانا ئۆپه‌راسیۆنه‌كه‌و ئه‌نجامه‌كانی گه‌وره كرده‌وه، كه ئه‌مه‌ش كاریگه‌ری هه‌بوو له هه‌مبه‌ر كاردانه‌وه‌ی رژێمی عێراق و سزادانی هه‌موو گه‌لی كورددا، ئه‌گه‌ر له ئۆپه‌راسیۆنی فه‌جری دوو" حاجی ئۆمه‌ران ئێران -پارتی" ته‌نها بارزانییه‌كان به دڕندانه‌ترین شێوه سزا دران، ئێستا هه‌موو كوردستان كه‌وته به‌ر لێپرسینه‌وه‌و سه‌ره‌تا گونده‌كانی شوان -ساڵه‌یی ده‌شتی هه‌ولێر و قه‌لاسێوكا، بزانین به‌رپرسانی ینك چۆن باسی ئه‌م روداوه ده‌گێڕنه‌وه، هه‌رچه‌نده سه‌رۆكی ینك له یاداوه‌رییه‌كانی باسی هیچ روداوێكی تاڵ ناكات، كه راسته‌وخۆ گرێدراون به خۆیه‌وه.
به‌ڕێز نه‌وشیروان مسته‌فا ئاوا باسی ئۆپه‌راسیۆنه‌كه ده‌كات"پلانه‌كه به‌م جۆره‌ی خواره‌وه دانرا:
1-هێزێك به سه‌ركردایه‌تی شه‌وكه‌تی حاجی موشیر ئاگر بارانی زه‌مبور بكه‌ن.
2-هێزێكی تر به سه‌ركردایه‌تی ئازاد حه‌مه غه‌ریب ئاگر باران جه‌به‌ڵ بۆر بكه‌ن.
3-هێزێكی تر كه هێزی سه‌ره‌كی و هه‌ره گه‌وره‌ی یه‌كێتی بو، به سه‌ر په‌رشتی خۆم، ئاگر بارانی بابه‌گوڕ گوڕ بكه‌ن.
3-هاوزه‌مان له‌گه‌ڵ ده‌ستپێكردنی ئه‌م 3هێرشه‌دا، په‌لاماری داووده‌زگاكانێ به‌عس له‌ناۆ چه‌ندین شارو ئۆردوگا و شوێنی دیاردا بدرێ. سه‌رچاوه‌ی پێشوو ل 108-109".
" كاتی جێبه‌جێكردن دیاری كرا. ئازادو شه‌وكه‌ت هه‌ریه‌كه‌یان به‌شی خۆی به شه‌و له لۆری باركردو به دابان دا بردیان بۆ خڕی زێویه و په‌ڕاندیانه‌وه نزیك شوێنی كاره‌كانی خۆیان. ئێمه‌یش به‌شی خۆمان، كه له هی هه‌ردوكیان زۆرتر بو، به 32 تراكتۆرو 4 لۆری له خڕی زێویه و گرده‌بۆره‌وه گوزایه‌وه كه‌ڵه‌شێره‌و ڕۆژی دوایی بردمانه گوندی مۆڕخوارده دانا. دوری مۆڕخوارده له كه‌ركوكه‌وه له 40كلم كه‌متربو. سه‌رچاوه‌ی پێشوو ل 109".
" ئینجا تاقم تاقم هێزه‌كانمان به‌ڕێ كرد هه‌ریه‌كه‌یان بۆ ئه‌نجامدانی كاره‌كه‌ی خۆی و، ئێمه‌یش ئێواره‌كه‌ی سه‌ركه‌وتینه سه‌ر خاڵخاڵان بۆ ئه‌وه‌ی له دوره‌وه سه‌رپه‌رشتی ڕوداوه‌كان بكه‌ین. له سه‌عات 12ی نیوه‌شه‌ودا ئاگاداری هه‌مو قۆڵه‌كان كرا: (چرا هه‌ڵكه‌ن!) كه نیشانه‌ی ده‌ست پێكردن بو. سه‌رچاوه‌ی پێشوو ل 109".
رێباز باسی رۆڵی هێزه‌كانی ینك له هه‌ولێر ده‌كات له ئۆپه‌راسیۆنه‌كه" بۆ ئه‌وه‌ی دوژمن نه‌توانێ له كاتی ئه‌نجامدان ئه‌و چالاكیه مه‌زنه هێز به هاناێ كه‌ركوك ببات به تایبه‌تی هێزه‌كانی فه‌یله‌قی پێنج كه باره‌گای له هه‌ولێر بوو باقی تیپه‌كانی 85، 86، 87، 91 بۆ مشاغه‌له كردنی هێزه‌كانی دوژمن ته‌رخان كرا. ڕۆژی 9- 10 كاك كۆسره‌ت گه‌یشته لامان له گوندی بانه قه‌ڵات ئه‌و هێزانه‌مان دابه‌ش كرد بۆ مشاغه‌ڵه كردنی هێزه‌كانی ڕژێم بۆ ئه‌و شوێنانه: 1-گوێڕ 2-دیبه‌گه 3-قوشته‌په 4-ناو هه‌ولێر".
"پاش نان خواردنی ئێواره چوینه سه‌ر دێده‌وان هه‌موو شوێنێك دیار بوو، ئاگری نه‌وتی كه‌ركوك بڵێسه‌ی هه‌ڵده‌ستا، دنیا كش و مات بوو تا كاتژمێر 1ی به‌یانی ڕۆژی 10-10له هه‌موو لایه‌ك ته‌قه ده‌ستی پێكرد، تۆپه‌كان كه‌وتنه كار پاش ماوه‌یه‌ك، ئاگر شه‌ریكه‌ی كه‌ركوك كوژایه‌و، هاوزه‌مان له‌گه‌ڵ ده‌ست پێكردنی تۆپ باران فڕۆكه‌كانی شه‌ڕكه‌ر و كۆپته‌ر به ئاسمانی ناوچه‌كه ده‌سوڕانه‌وه به ته‌نویر ناوچه‌كه‌یان ڕووناك كرده‌وه چه‌ند كاتژمێرێك، تۆپ باران به‌رده‌وام بوو پاش ئه‌و ماوه‌یه دنیا كش و مات بوو، ئاگر له شه‌ریكه هه‌ڵنه‌ستا كه‌واته چالاكیه‌كه وه‌ك پێویست سه‌ركه‌وتوو نه‌بوو. سه‌رچاوه‌ی پێشوو ل388 ".
راستی زیانه‌كان عێراق له ئۆپه‌راسیۆنه‌كه
ئه‌و 3:30 كاتژمێره‌ی 11 له‌سه‌ر 12ی مانگی ئۆكتۆبه‌ری ساڵی 1986 ئۆپه‌راسیۆنه‌كه‌ی تێدا ئه‌نجامدرا، هاولاتیانی كه‌ركوك هه‌موو بڵاچه‌ی ئاگره‌كه‌یان بینی، ده‌نگی راجیمه‌و هاوه‌نه‌كان بیسترا، شریقه‌ی بیكه‌ی سی هات، خرمژنی گوله چوو به ئاسمانا، وه‌لێ جگه له‌و زیانانه‌ی پێشمه‌رگه‌ی ینك له گرتنی زنجیره ره‌بایه‌كان له كورده میله‌وه بۆ سه‌ر خاسه و دانانی بۆسه له كه‌لی سێكانی له لایه‌ن پ م كه‌رتی یه‌كی ساڵه‌ییه‌وه كه 20بۆ 30 سه‌ربازی عێراقی تێدا كوژران، لێدانه‌كان دی هه‌موو ره‌مزی بوو، ئه‌ویش سێ شه‌هیدیان بۆی داو یه‌كێك له ره‌بایه‌كانیان له‌سه‌ر خاسه‌یان بۆ نه‌گیرا، له ئه‌رێله‌كه‌ی سه‌قزلی هه‌ر نه‌درا، له‌و سه‌ربازگه‌یه‌ی كه موجاهدینی تێدا بوو، چه‌ند گوله‌یه‌كی پێوه نرا به‌لام كاریگه‌ری نه‌بوو بێ زیان بوو، هه‌رچه‌نده ئێرانییه‌كان كردیانه هه‌را گوایه باره‌گای مونافقینیان وێران كردووه و كۆتاییان پیچیان هێناوه، ئه‌وه‌ی وتیان درۆ بوو، دوو سێ شوێنێك له كۆمپانیای نه‌وت گڕی گرت به‌ڵام زوو چاره‌سه‌ر كرا، شه‌وی دواتر واتا 12ی ئۆكتۆبه‌ر رۆشنایی ئاگرله ئاسمانی كه‌ركووك هه‌ر نه‌ما، ته‌نانه‌ت شه‌وی یه‌كه‌م زۆریه‌ی ئاگره‌كه كۆنترۆڵ كران، ژماره‌ی كوژراوه‌كانیش له 600 كه‌سه‌كه‌ی دیاریكراوه، سفری كۆتایی زۆر به زێده‌وه زیاده، كه‌متر له 50 كوژراو هه‌بوو، پێشمه‌رگه‌یه‌ك به‌شداربوو گێڕایه‌وه ئه‌گه‌ر زیانه‌كانی عێراق هه‌موو ئاوا ئێران سه‌رژمێرییان بكات ده‌بڕی ئه‌وه‌یه هیچی نه‌كردووه، ئه‌وه‌نده درۆی كرد له فه‌تحی یه‌ك باوه‌ڕ به هه‌ڵاكانی نه‌ما.
پێشمه‌رگه دوای چالاكییه‌كه به دوو ئاراسته پاشه‌كشه‌یان كرد، ناو شوان تۆمار و گورگان و ده‌شتی هه‌ولێر شه‌یتان و سێگردكان. له كاتی هێرشی ده‌یان كۆپته‌ر بۆ سه‌ر گوندی شه‌یتان له ده‌شتی هه‌ولێر، كاكۆ په‌ڵكانه‌یی گوله‌ی ئار پیجی پێیدا ته‌قییه‌وه گیانی به‌خت كرد.
فه‌رمانده‌كانی ئۆپه‌راسیۆن له بان خاڵخالانه‌وه به دووری نزیك 50 كیلۆمه‌تر به دووربین و بێته‌ل چاودێری و سه‌ركردایه‌تی ئۆپه‌راسیۆنه‌كه‌یان ده‌كرد، رۆژی دواتر گه‌یشتنه سور قاوشان، ده‌یان هه‌زار كه‌س و سه‌دان پێشمه‌رگه‌یان له دوای خۆیانه‌وه له‌و ده‌شت و هه‌ڵه‌تانه‌ی كه‌ركوك له رۆژێكی زۆر مه‌ترسیداردا جێ هێشت بۆ به‌عسی فاشیست، بۆ خۆشیان رۆژێكی ئارامیان له چه‌می رێزان برده سه‌ر.
مه‌حمود سه‌نگاوی ئاوا باسی قۆڵی جه‌به‌ڵ بۆر- جه‌مبور ده‌كات
مه‌حمود سه‌نگاوی وه‌ك سه‌رتیپی 57 سه‌گرمه‌و به‌شدارێكی چالاكی ئۆپه‌راسیۆنه‌كه، له یاداشته‌كانیدا ئاوا، چالاكی ئه‌و شه‌وه ده‌گێڕێته‌وه" رۆژی 6-10-1986له لایه‌ن مه‌ڵبه‌نده‌وه ئاگادار كراینه‌وه كۆببینه‌وه بۆ ئه‌نجامدانی چالاكییه‌كی گه‌وره، بۆ ئه‌م مه‌به‌سته چوومه دێی مێولی و سه‌ردانی كاك ئازاد سه‌گرمه‌م كردو ئه‌و له سه‌ركردایه‌تی گه‌ڕابوه‌وه، له شێوه‌و شوێنی چالاكییه‌كه ئاگاداری كردمه‌وه كه هه‌ندێك له ئه‌ركه‌كان به‌و سپێردرابوو.
له سه‌ركردایه‌تییه‌وه ته‌قه‌مه‌نییه‌ك زۆر به تراكتۆر گوێزرابووه‌وه سنووری تیپی 25ی خاڵخاڵان، به‌شه‌كه‌ی مه‌ڵبه‌ندی یه‌ك به سه‌رپه‌رشتی كاك عادل شكور و مام ساڵه‌ح گۆڕی ئه‌سپی له به‌ری هه‌مه‌وه‌ند له لایه‌ن كاك رۆسته‌م و كاك حه‌مه‌ڕه‌ش بۆ سنووری تیپی 57ی سه‌گرمه گوێزرایه‌وه، هه‌ندێ پسپۆڕی ئێرانیش درایه ده‌ستمان.
رۆژی 8-10-1986 گه‌یشتینه قه‌یتول و هه‌ڕێنه، چاوه‌ڕوانی گه‌یشتنی چه‌كه‌كان بووین، له شوێنێكدا پسپۆڕه‌كانمان دانا، خۆمان چووین بۆ ناوچه‌ی هه‌مه‌وه‌ند، رۆژی 10-10-1986له دێی خاڵدان چاومان به كاك شه‌وكه‌ت و كاك رۆسته‌م و مام ساڵه‌ح گۆڕی ئه‌سپی كه‌وت.
ئێمه چاوه‌ڕوان نه‌بووین ئه‌وكاره به په‌له ئه‌نجام بدرێ، كه‌چی كاتژمێری چواری پاش نیوه‌ڕۆ له لایه‌ن كاك نه‌وشیروانه‌وه برووسكه‌مان بۆ كرا كه هه‌ر ئه‌مشه‌و ئه‌بێ چالاكییه‌ك بكرێ، كاك شه‌وكه‌ت داوای دواخستنی كرد چونكه هێزه‌كانی مه‌ڵبه‌ندی یه‌ك فریاناكه‌ون، به‌ڵام كاك نه‌وشیروان وه‌ڵامی دایه‌وه: ئه‌بێت هه‌ر ئه‌مشه‌و ئه‌نجام بدرێ ئه‌گه‌ر ئه‌مشه‌و نه‌كرێ دیاره ناتانه‌وێ ئه‌نجامی بده‌ن.
من به كاك شه‌وكه‌تم وت: كام لامان پێ ئه‌سپێرن ئه‌نجامی ئه‌ده‌ین، ئه‌و ئه‌مه‌ی زۆر پێ چاك بوو، به‌شی خۆمان چه‌ك و ته‌قه‌مه‌نیمان جیاكرده‌وه كه بریتی بوو له دوانزه ته‌ن قومبه‌له‌ی 120 ملم و یه‌ك كاتیۆشای 12 دانه‌یی، كاتژمێر 5ی ئێواره كه دنیا تاریك بوو، له خاڵدانه‌وه چووینه قه‌یتوول، له‌وێ كاتیۆشاكه‌م ته‌سلیمی ده‌ستی كاك دلێر جاف و حاجی حه‌بیبی تۆپچی كرد كه بچینه دێی تۆپخانه‌ی زه‌مبووور له‌وێ دابمه‌زرێن تاكو هه‌موو هێزه‌كه ئه‌گات. ئه‌وان رۆیشتن و ئێمه‌ش به دوایانا، زۆر دره‌نگ بوو كاتژمێر 3ی شه‌و له‌و شوێنه‌ی دیاریكرابوو ده‌ستمان كرده لێدانی كۆمپانیای نه‌وتی زه‌مبوور بۆ ماوه‌ی یه‌ك كاتژمێر، گڕو بڵێسه له نه‌وته‌كه به‌رز بوه‌وه و به‌ری ئاسمانی گرت و ئه‌و ناوه‌ی كرده رۆژی روناك. هه‌موو نیشانه‌كانمان به باشی پێكاو به به‌رچاومانه‌وه ئه‌سووتان، دوژمن لای خۆیه‌وه به چه‌كه دژی ئاسمانییه‌كانی ناوجه‌رگه‌ی ئاسمانی سوور كرده‌وه.
زیانه‌كانی دوژمن له‌و قۆڵه‌وه به 70% مه‌زه‌نده ده‌كرا دوای ئه‌نجامدانی كاره‌كه خۆمان كۆكرده‌وه‌و به دوانزه ئۆتۆمۆبێل گه‌ڕاینه‌وه، له‌و كاته‌دا هه‌ندێك فڕۆكه‌ی گه‌وره‌ی دوژمن هاتنه سه‌رمان بۆ لێدانمان، به‌ڵام پێش ئه‌وه‌ی بێینه ده‌ست فڕۆكه‌یه‌كیان له خۆیه‌وه به‌ر بووه خواره‌وه‌و گڕی گرت و سووتا بێ ئه‌وه‌ی ته‌قه‌ی لێبكرێ. له گه‌ڕانه‌وه‌ماندا لاماندایه دێی قیرچه زۆر ماندوو بووین، چووینه ماڵێك له گه‌ڵ پسپۆرێكی ئێرانیدا كه له گه‌ڵماندا بوون، ته‌ماشا ئه‌كه‌ین وێنه‌ی هایده‌و مه‌هه‌ستی كه دوو گۆرانیبێژی ئێرانین به نیوه رووتی هه‌ڵواسرابوو، ئێرانییه‌كان ئه‌یان روانییه وێنه‌كان و سه‌ریان با ده‌داو ئینجا یه‌كێكیان ووتی: ئه‌مه وێنه قاحپه‌كان ئێمه‌ن له هه‌موو دنیادا بڵاو بوونه‌ته‌وه. . هه‌رچه‌نده من له گه‌ڵ ئه‌و قسه‌یه‌دا نه‌بووم، مه‌رج نییه ئه‌و قسه‌یه‌یان له ناخه‌وه كردبێ.
ئه‌م چالاكییه‌ی ئێمه به‌شێكی بچووكی داستانێكی گه‌وره بووبه‌ناوی داستانی نه‌وتی كه‌ركوك كه كاره سه‌ره‌كییه‌كه‌ی له قۆڵی كه‌ركوكه‌وه بوو، به هێزێكی زۆره‌وه به پێی نه‌خشه‌یه‌كی گونجاو تۆپبارانی خه‌ستی جه‌وه‌ڵ بۆرو كه‌یوان كرا، بڕی چل ته‌ن ته‌قه‌مه‌نی قورسی لێدرا، له چه‌ند لایه‌كیشه‌وه په‌لاماری هێزه‌كانی دوژمن درا، بۆسه‌یان بۆ دانرابوو، زیانێكی زۆر له دوژمن كه‌وت له رووی ئابوورییه‌وه كه به ته‌قدیر 30% بوو، جگه له‌وه له رووی سه‌ربازییه‌وه هێزێكی زۆری له پێكدادانه‌كه‌دا كوژران.
ئه‌م چالاكییه ده‌نگێكی زۆری دایه‌وه و به‌عسی شپرزه كرد، چونكه چالاكییه‌كه زۆر گه‌وره‌و كه‌م وێنه‌و له قوڵایی ده‌سه‌لاتی پڕ له دڕك و داڵی ته‌نراو به هێزی سوپایی متمانه پێكراو ئه‌نجامدرا بێ ئه‌وه‌ی دوژمن هه‌ست به هیچ جۆره جمووجۆڵێكی چه‌ك و ته‌قه‌مه‌نی گواستنه‌وه‌و هه‌ڵس و كه‌وتی هێزی پێشمه‌رگه بكات بۆ ئه‌و سنووره دوورو گرنگه.
یه‌كه‌م ده‌نگ و باسی ئه‌و چالاكییه له رادیۆی تارانه‌وه بڵاوكرایه‌وه و ده‌وری ی ن ك ی فه‌رامۆشكردو شته‌كه‌ی كرده هی خۆیان كه له حه‌قیقه‌تدا وانه‌بوو نه‌خشه‌و هێزی سه‌ره‌كی ئه‌نجامده‌ری چالاكییه‌كه ی ن ك بوو، پسپۆره‌كان هی ئێران بوونو بۆیه ناڕه‌زایه‌تی ئاراسته‌ی ئێران كرا، ئه‌وه‌بوو له ده‌نگ و باسی داهاتوودا داڕشته‌ی راگه‌یاندنه‌كه گۆڕاو ده‌وری ی ن ك تیا باسكرا - بیره‌وه‌رییه‌كانی سه‌نگاوی، مه‌حمود سه‌نگاوی، چاپی دووه‌م -2005 چاپخانه‌ی: ده‌زگای چه‌پ و په‌خشی حه‌مدی ل189-192.
ئه‌و فڕۆكه‌یه‌ی به رێكه‌وت كه‌وته خواره‌وه، وه‌ك ئاماژه‌مان پێدا پێشتر، له راگه‌یاندنه‌كانی ئێران وه‌ك به به‌شێك له چالاكییه‌كه دراوه‌ته قه‌ڵه‌م.
له‌م ئۆپه‌راسیۆنانه ئێران هه‌میشه به‌دوای نه‌یارانییه‌وه بووه
له هه‌موو ئه‌و كرداره سه‌ربازیانه‌ی ئێران له ناو عێراق ئه‌نجامی داون، هه‌میشه چاوێكی له‌سه‌ر ئۆپۆزسیۆنی ئێرانی بووه به كوردو ئێرانییه‌وه، له ئۆپه‌راسیۆنی فه‌جری دووی حاجی ئۆمه‌ران لێدانی حیزبی دیموكرات به‌شێك بوو له ستراتیجیه‌تی ئۆپه‌راسیۆنه‌كه، له هه‌ڵه‌بجه سه‌دان رۆژهه‌لاتی له گوردانی شوان و سوپای رزگاری و په‌نابه‌رانی ئێرانی تێ چوون، پێشمه‌رگه‌كانی دیموكراتیش به رێكه‌وت رزگاریان بوو.
له ئۆپه‌راسیۆنی فه‌تحی یه‌كیش لێدانی موجاهدین خه‌لق به‌شێك بووه له ستراتیجیه‌تی كاره‌كه، له‌ناو به‌رنامه‌ی ئۆپه‌راسیۆنه‌كه‌دا بووه، كه زیانیان پێ نه‌گه‌یووه، به‌هۆی هه‌ڵكه‌وته‌ی سه‌ربازگه‌كه‌یان و قایمی و هێزی ناو سه‌ربازگه‌كه‌وه بووه، ئه‌مه ده‌ستپێشخه‌رییه‌كی خراپ بووه بۆ تێكدانی په‌یوه‌ندی له‌گه‌ڵ ئه‌م رێكخراوه، تا گه‌یشته ئه‌و جێگا خراپه‌ی پێی گه‌یشت.
پێشمه‌رگه‌یه‌كی كۆمه‌ڵه بۆمی گێڕایه‌وه، دوای فه‌تحی یه‌ك رۆژێك ده‌سته‌یه‌ك پێشمه‌رگه‌ی ینك، هه‌ندێك پاسداریان هێنابووه ناو باره‌گاكانمان له مالومه، كه زانیمان پاسدارن رێگه‌مان نه‌دا بێنه ژوره‌وه، په‌یوه‌ندی ینك له‌گه‌ڵ ئێران گه‌یشته ئه‌و ئاسته مه‌ترسیداره، له كاتێك كۆمه‌ڵه‌و دیموكرات پێشتر هه‌موو شتێكی خۆیان له‌گه‌ڵ ینك به‌ش ده‌كرد.
مه‌سعود بارزانی چۆن باسی فه‌تحی یه‌ك ده‌كات
مه‌سعود بارزانی كه بۆ خۆی له ئۆپه‌راسیۆنه هاوبه‌شه‌كاندا ده‌ستپێشخه‌ر بووه، داهیچنه‌ری ئه‌وجۆره ئۆپه‌راسیۆنه هاوبه‌شه‌یه، له یاداشته‌كانیدا ئاوا باسی فه‌تحی یه‌ك ده‌كات، دواتر پارته‌كه‌ی ده‌بێته به‌شێك له فه‌تحه‌كانی داهاتوو" له 11-10-1986دا، هێزێكی سوپای پاسدارانی ئێران به هاوكاریی پێشمه‌رگه‌ی یه‌كێتی و له ژێر ناونیشانی هێرشی فه‌تحی یه‌ك دا، به‌رنامه‌یه‌كیان دانا بۆ لێدانی نه‌وتی كه‌ركووك. بۆ ئه‌م مه‌به‌سته، رێككه‌وتنێك له نێوان یه‌كێتی و سوپای پاسداران ئیمزا كرا له‌سه‌ر:
- یه‌كێتی هه‌موو ئاسانكارییه‌ك بكات ئه‌و هێزه‌ی پاسداران بكاته ئه‌و ئامانجه‌ی بۆیان دیاری كراوه.
- -له به‌رامبه‌ردا ئێران هه‌موو ئاسانكارییه‌ك بۆ یه‌كێتی بكات و به بای هاوكارییان بكات.
200 پاسدار به فه‌رمانده‌یی براده‌ر شه‌فه‌ق و چه‌ند فه‌رمانده‌یه‌كی تر به ناوه‌كانی (سادق مه‌حسوڵی، غوڵام پاكڕووح، براده‌ر بۆیاقچی و براده‌ر نادری)، به هاوبه‌شی له‌گه‌ڵ ئه‌م هێزانه‌ی یه‌كێتی:
تیپی 21 به فه‌رمانده‌یی سیروان.
تیپی 25 به فه‌رمانده‌یی مه‌لا ئاراس
تیپی كۆیه به فه‌رمانده‌یی مه‌لا برایم
تپی 87 ی قه‌ره‌چووغ به فه‌رمانده‌یی سه‌فین.
بۆ ئۆپه‌راسیرنه‌كه ئه‌م چه‌كانه‌یان دا به هێزه‌كانی یه‌كێتی: 1500 كڵاشینكۆف، 30000 فیشه‌ك، 40 بی كه‌ی سی، 1000 فیشه‌ك، 15 دۆشكه 15000 فیشه‌ك، 7 ئاڕپی جی 50 قازیفه، 3 هاوه‌نی 120 ملم و 1500 گوله، دوو هاوه‌نی 81 ملم و 1000 گوله) .
هێرشه‌كه به‌ناوی فه‌تحی 1 كرا - بارزانی و بزووتنه‌وه‌ی رزگاریخوازی كورد - به‌رگی چواره‌م 1975-1990 شۆڕشی گوڵان- ل 211، 212.
ئۆپه‌راسیۆنه‌كانی فه‌تح و نه‌سر؟
به‌ڕێز نه‌وشیروان مسته‌فا ئاوا باسی جیاوازی نێوان ئۆپه‌راسیۆنه‌كانی فه‌تح و نه‌سر ده‌كات، كه 19 ئۆپه‌راسیۆن بوون 16یان له كوردستان ئه‌نجامدران "فه‌تح و نه‌سر ئه‌م عه‌مه‌لیاته كه ئێرانیه‌كان ناویان لێ نا: ( (عه‌مه‌لیاتی فه‌تحی یه‌ك) ) سه‌ره‌تای ده‌ستپێكردنی هاوكاری جه‌نگیی ئێران و یه‌كێتی بو، عه‌مه‌لیاته‌كانی تریشیان ناو نا فه‌تحی 1و2و3و. . . هتد. له‌گه‌ڵ پارتی یش هه‌ندێ عه‌مه‌لیاتی هاوبه‌شیان كرد بۆ ناویان نابو عه‌مه‌لیاتی نه‌سری 1و2و3. . . . هتد. هه‌ر به‌م دو ناوه‌وه ئه‌و بنكانه‌ی پاسداران كه ئیشه‌كانی یه‌كێتیان له ئێران دا ئه‌نجام ده‌دا ناویان نابون قه‌رارگای فه‌تح و، ئه‌وانه‌ی ئیشه‌كانی پارتییان ئه‌نجام ئه‌دا ناویان نابون قه‌رارگای نه‌سر ل112-خولانه‌وه له‌ناو بازنه‌دا دیوی ناوه‌وه‌ی ڕوداوه‌كانی كوردستانی عێراق1984-1988 نه‌وشیروان مسته‌فا ئه‌مین چاپی دووه‌م 1999".
له راستیدا نه هه‌موو ئۆپه‌راسیۆنه‌كانی فه‌تح ینك كردی، وه‌ك پێشتر ئاماژه‌م به هه‌ر ده‌یان داو 3 و 7 پارتی ئه‌نجامیان دا، نه‌سریش 9 زنجیره ئۆپه‌راسیۆنه له نێوان 14-4-1987 بۆ 22-11-1987 ئه‌نجامدران، 6یان له كوردستان به‌ڕێوه چوون، ئه‌و ئۆپه‌راسیۆنانه‌ی ینك به‌ناوی نه‌سر ئه‌نجامیانی دا 4 و 5، 8، واتا نیوه‌ی ئۆپه‌راسیۆنه‌كانی نه‌سره له كوردستان، زۆر زیاتره له به‌شداری پارتی، ئه‌گه‌ر پارتی هه‌ر تێدا بێت.
نه‌سری 1 له چوارتا، 7یش له قه‌لادزێ ئه‌نجام دراون، لێ دیار نییه چ لایه‌نێكی كوردی له‌گه‌ڵدا بووه، نه‌سری 2 و 6 له به‌رامبه‌ر به‌دره ئه‌نجام دراون له مه‌یمك، 3 له دهله‌ران ئه‌ویش ده‌كه‌وێته ناوه‌ڕاستی عێراقه‌وه، نه‌سری 9 ش له‌ناوچه‌ی حاجی ئۆمه‌ران ئه‌نجامدراوه، لایه‌نی به‌شداربوو دیار نییه. بۆیه ئه‌و زانیارییه ته‌واو هه‌ڵه‌یه، بۆ كردنه‌وه‌ی دوو قه‌رارگا به‌ناوی فه‌تح و نه‌سر بۆ ینك و پدك، زانیاری ته‌واوم نییه، وه‌لێ به پێی پرسینه‌كان نا دروسته، ده‌شێت له‌ناو قه‌رارگای ره‌مه‌زان ژوریان بۆ كرابێته‌وه؟؟، وه‌ك ئاماژه‌م پیچی دا فه‌تحه‌كان و ئۆپه‌راسیۆنه‌كان دواتر له ژیچر فه‌رمانده‌یی قه‌رارگای ره‌مه‌زان به‌ڕێوه چوونه.
ئیتڵاعات بۆ پارتی: ئێوه تا شاره‌زوورمان ده‌به‌ن ینك تا كه‌ركووك و به‌غدا
شاكر شیرازی ناسراوه به باوه شاكر شیرازی، كاكه‌یییه‌و خه‌ڵكی دێٍی مێخاسی خانه‌قینه، كۆنه پێشمه‌رگه‌ی پارتییه، ده‌ڵێت له‌و كاته مه‌سئول عیلاقاته‌كان پارتی ناویان مه‌لا عومه‌ری لق و مه‌لا عومه‌ری سورێن بوو له بانه، ئه‌مانه فارسیان نازانی، ئازاد قه‌ره‌داغی و حه‌میده فه‌نی به‌رپرسی لقی 4 باوه شاكریان نارد بۆ هاوكارییان له رووی زمانه‌وه، چونكه من فارسییه‌كه‌م زۆر باش بوو، سه‌عید شیرازی مه‌سئول ئیتڵاعاتی بانه بوو، رۆژێك وتی مام جه‌لال دێت پێشوازی بكه‌ین، روی له ئێمه كرد و وتی: ئێوه باوتان نه‌ماوه، تا شاره‌زور ئێمه‌تان ده‌برد به‌لام مام جه‌لال تا كه‌ركوك و به‌غدا ئه‌مان بات، له ئێوه باشتره بینیتان ئێمه‌یان برد بۆ كه‌ركوك؟.
سه‌رانی ینك بۆ ئه‌زموونیان بۆ له جینۆسایدكردنی بارزانییه‌كان وه‌رنه‌گرت؟
هه‌ڤاڵ كوێستانی له په‌رتووكی ئه‌و رۆژانه‌ی نیشتمان هی هه‌مووان بوو ده‌نووسێت" له گۆڤاری الگلیعه العربیه ژماره 52ی مانگی ئابی 1984، مام جه‌لال وتویه‌تی:" سه‌دام حه‌كه‌مه و دوژمن نییه"، بارزانییه‌كان دووجار خائینن، جارێكیان له‌به‌ر ئه‌وه‌ی دژی كوردی ئێران شه‌ڕ ده‌كه‌ن، جاره‌كه‌ی كه‌ش له‌به‌ر ئه‌وه‌ی پێش پاسدارانی ئێرانی ده‌كه‌ون و دژ به سوپای عێراقی شه‌ڕ ده‌كه‌ن" ل 350-351.
مام جه‌لال: سه‌باره‌ت به‌وه‌ی بارزانیه‌كان، وه‌ڵامده‌داته‌وه‌و ده‌ڵێت: ئه‌من نه‌مگوتووه بارزانیه‌كان، گووتوومه كوڕانی بارزانی- ل 351 - ئه‌و رۆژانه‌ی نیشتمان هی هه‌مووان بوو - هه‌ڤاڵ كوێستانی -سلێمانی 2017- چاپخانه‌ی كارۆ.
مام جه‌لال پێش پاسداركه‌وتن و شه‌ڕ كردن له گه‌ڵ سوپای عێراق به خیانه‌ت ده‌زانێت، دوای خۆی جوڕِِی پارتی دایه‌وه و له‌و جۆره خیانه‌ته هه‌موویانی ره‌ت دا، پارتی و حسك فه‌جری دوویان كرد، ئه‌و فه‌جری ده، پارتی فه‌تحی 3 و 8 ی كرد، ئه‌و نه‌سری 4 و 5 و 7، كه‌ربه‌لاو بیت الموقه‌ده‌س و چه‌ندین فه‌تحیشی بخه‌ره سه‌ریان.
پارتی ئه‌گه‌ر له‌سه‌ر سنوور شه‌ڕی هاوبه‌شی كرد، ئه‌و 150 كیلۆمه‌تر له قوڵای عێراق و پاسداری برده بن كه‌ركووك.
بگره به‌ڕێز مام جه‌لال تاڵه‌بانی له‌وه‌ش زیاتر ڕۆیی، به‌وه‌ی سه‌دام حسێنی به ناوبژی كه‌ر ناو برد نه‌ك دوژمنی كورد، ئه‌مه‌ی له كاتی خۆی له گۆڤاری (الگلیعه العربیه) ڕاگه‌یاند، هه‌ر له‌م چاوپێكه‌وتنه‌دا ئه‌وه‌ش ڕاگه‌یه‌ندرا سوپای عێراق سوپای نیشتمانه، نابێت له دواوه خه‌نجه‌ری ژه‌هراوی لێ بوه‌شێنرێت.
به گوێره‌ی هه‌مان میتۆد و بۆچوون، ئه‌م مانگی هه‌نگوینیه‌ی نێوان هه‌ردوولا (ینك - ئێران) نه‌ك خه‌نجه‌ر، بگره ڕم بوو له پشته‌وه له سوپای عێراق وه‌شێنرا: له ساڵی 1986 لایه‌نه‌كه‌ی به‌ڕێز تاڵه‌بانی ڕێككه‌وتننامه‌ی ڕه‌سمی سیاسی و سه‌ربازی له‌گه‌ڵ تاراندا به‌ست- جینۆساید له عێراقدا و په‌لاماری ئه‌نفال بۆ سه‌ر كورد، وه‌رگێڕانی سیامه‌ند موفتی زاده، چاپخانه‌ی خاك ل54.
به‌ڕێز نه‌وشیروان مسته‌فا، كه یه‌كێك بوو له كه‌سایه‌تییه گرنگه‌كانی ئه‌و سه‌رده‌مه‌ی ی ن ك، له په‌رتووكی په‌نجه‌كان یه‌كتری ئه‌شكێنن له دیوی ناوه‌وه‌ی ڕوداوه‌كانی كوردستانی عێراق (1979-1983)، ده‌رباره‌ی ئه‌م كاره‌ساته و هۆكاره‌كانی نوسیوویه: " گیرانی بارزانییه‌كان ئه‌وكاته‌ی ناوچه‌ی حاجی هۆمه‌ران بوو بوو به مه‌یدانی گه‌رمی جه‌نگی عێراق - ئێران بنه‌ماڵه‌ی بارزانی و سه‌رانی پدك به ئاشكرا هاوكارییان له‌گه‌ڵ هێزه‌كانی ئێران ئه‌كرد دژی جه‌یشی عێراقی. كۆكردنه‌وه‌ی ده‌نگ و باسی عێراق و هێزه‌كانی و، چاوساغی و ڕێبه‌ری هێزه‌كانی ئێران و، هێنان و بردنی دێده‌وانی تۆپخانه‌ی ئێران ئه‌مه به‌شێكی كه‌می ئه‌و هاوكارییه ئاشكرایه بو. له هێرشه‌كانیش دا ئه‌وان وه‌كو هێزی یارمه‌تیده‌ر و خه‌ریككه‌ر و لێدانی پشته‌وه به‌شدار ئه‌بوون ( (په‌نجه‌كان یه‌كتری ئه‌شكێنن، له دیوی ناوه‌وه‌ی ڕوداوه‌كانی كوردستانی عێراق 1979-1983 ل321، نه‌وشیروان مسته‌فا) )، كه‌چی ئه‌مان دواتر خۆیان بوونه هێرش به‌ر نه‌ك خه‌ریككه‌ر.
به‌ڕێزی به‌رده‌وام ده‌بێت له‌سه‌ر بۆچونه‌كه‌ی و ده‌نووسێت:" به‌شدار بونی بنه‌ماڵه‌ی بارزانی و هێزه‌كانیان له هێرشه‌كانی ناوچه‌ی حاجی هۆمه‌ران دا، له لای ێه‌دام جگه له‌وه‌ی به خیانه‌تی نیشتمانی دا ئه‌نرا، بۆ خۆیشی به خیانه‌ت و ده‌سبڕین و فێڵ لێكردن ئه‌ژمارد".
لێره‌دا نه‌وشیروان مسته‌فا ته‌ئكید ده‌كاته‌وه له‌وه‌ی پارتی به‌شداری شه‌ڕی حاجی هۆمه‌رانی كردووه‌و ئه‌و هاوكارییه‌ی پارتی له‌گه‌ڵ ئێران لای به‌ڕێزی خیانه‌ت بووه، كه‌چی دوایی خۆی هه‌مان ته‌رز به زیاتریشه‌وه دووباره ده‌كاته‌وه، ته‌نانه‌ت داهێنانی تێدا ده‌كات؟.
كێشه ئه‌وه‌یه له پرۆسه‌ی دادگاییكردنی تاوانبارانی جینۆسایدی بارزانی و ئه‌نفال و هه‌ڵه‌بجه سه‌رانی به‌عس هه‌مان وته‌كانی به‌ڕێزان تاڵه‌بانی و مسته‌فایان دووباره ده‌كرده‌وه، وه‌لێ له‌به‌ر ئه‌وه‌ی له‌ناو قه‌فه‌س بوون وه ئێران حوكمڕانی عێراق بوو، بۆیه وته‌كانیان به هه‌ند وه‌رنه‌گیرا، جینۆسایدی كورد په‌یوه‌ندی راسته‌وخۆی به‌و هه‌موو ئۆپه‌راسیۆنه‌وه هه‌بوو به هاوكاری ئێران ئه‌نجامدران.
بردنی خه‌ڵك به‌ره‌و مه‌رگ
ئه‌و شه‌وه‌ی ئاسمانی كه‌ركووك كرا به فواره‌ی ئاگر، گڕی نه‌وتی باوه‌گوڕگوڕ كه‌وته به‌ر گڕ، بۆنی كڕۆزه‌ی سوتانی جه‌سته‌ی مرۆڤه‌كان له ناو لادێكانی ده‌ڤه‌ره‌كه‌وه ده‌هات، تارمایی مه‌رگ ئه‌و ناوه‌ی داگرت، ئازاره‌كانی گه‌یشته سه‌ر تخوبی مه‌رگ، شه‌وێكی زۆر ترسناك بوو، سه‌ره‌تایه‌كی مه‌ترسیدار بوو، له‌و چركه ساته‌وه هه‌موو شت له كوردستان گۆڕا، سه‌ره‌تای گۆڕانكارییه‌كی گه‌وره بوو بۆ خه‌ڵكی كوردستان، خاڵی ده‌ستپێكی له‌ناو چوونی نه‌ته‌وه‌یه‌ك بوو، له‌حزه‌ی تێكه‌ڵ بوون و ئاوێزانی مه‌رگ بوو له‌گه‌ڵ ژیان، مان له‌گه‌ڵ فه‌وتان، شین له‌گه‌ڵ شادی.
له ناوه‌ڕاستی هه‌شتاكان به دواوه، به‌شێك له پارته كوردستانییه‌كان شه‌ڕی كۆنه‌په‌رستانه‌ی ئێران - عێراقیان هێنایه ناو خاكی كوردستانه‌وه، ئاوێزانی خه‌باتی چه‌كداری كوردیان كرد، ئه‌نجامه‌كه‌ی گه‌یشت به سوتاندنی خاك و خه‌ڵكی كوردستان له به‌رداشی ئه‌و جه‌نگه نه‌گریسه.
ئه‌م چالاكییه هاوه‌به‌شانه، چه‌ورترین و به‌له‌زترین تیكه بوون، خرانه ناو مشتی فاشییه‌كان به‌غداوه، هه‌لی زێڕین بوو زه‌مینه‌ی بۆیان خۆشكرا، بۆ په‌له‌كردن له جێبه‌جێكردنی نه‌خشه شۆفینییه‌كانیان، كه به ساڵان بیریان له ئه‌نجامدانی ده‌كرده‌وه و به‌دوای هه‌لێكدا ده‌گه‌ڕان بۆ جێبه‌جێردنی، ئه‌و جه‌نگه هێنایه ناو به‌رنامه‌ی ڕۆژه‌ڤه‌وه.
رژێم له وێرانكردنی زنجیره گوندی سه‌ر سنوور و هه‌رێمه‌كانی نه‌وت و ته‌عریب و ناوچه گه‌رمه‌كانی جه‌نگ و تیربارانكردنی گروپ تێی نه‌ده‌په‌ڕاند، ئه‌م ته‌رزه ئۆپه‌راسیۆنه هه‌موو كوردستانی به خه‌ڵك و خاكه‌وه له به‌رداشی خۆیدا سوتاند.
له سه‌ره‌تای شوباتی ساڵی 1985، پێشمه‌رگه‌كانی ینك له هه‌مان ناوچه‌ی ئۆپه‌راسیۆنی فه‌تحی 1ساڵه‌یی، ئۆپه‌راسیۆنێكی سامناكی پڕتاوانیان به‌رامبه‌ر به هاوولاتیانی ته‌عریبی گوندی گورزه‌یی ئه‌نجامدا" 53 كه‌س له پیاو وو ژن و منداڵ و پیرو په‌ككه‌وته كوژران"، وه‌لێ كاردانه‌وه‌ی به‌عس ته‌نها گرتنی ده‌یان هاووڵاتی سڤیل بوو، له سه‌ربازگه‌ی خالید هێشتیانیانه‌وه، دواتر ئازادیانی كرد، زیانی گیانی فه‌تحی 1 كه‌متر بوو له‌و ئۆپه‌راسیۆنه، وه‌لێ له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ئێران به‌شێك بوو له ئۆپه‌راسیۆنه‌كه، حكومه‌ت كاردانه‌وه‌ی زۆر توندی هه‌بوو كه كوردستانی گۆڕی.
رێباز ده‌ڵێ"حكومه‌تی عێراق ده‌یزانی ینك دۆستی ئێران نی یه بۆیه هێزه‌كانی خۆی زۆر سه‌رقاڵ نه‌ده‌كرد بۆ گرتنه‌وه‌ی هه‌ندێ شوێن كه ده‌بووه مایه‌ی زه‌ره‌رو زیانی زۆر بۆ خۆی كه‌چی په‌یوه‌ندیمان له‌گه‌ڵ ئێران گرێ دا ناچار بوو هه‌ندێ هێز له ناوچه گرنگه‌كانی شه‌ڕی عێراق -ئێرا بگوازێته‌وه كوردستان و په‌له‌ی كرد له گرتنه‌وه‌ی سنووره‌كان وه بووه هۆی شه‌ڕێكی ڕووبه‌ڕوو له‌گه‌ڵ هێزی پێشمه‌رگه كه به ڕاستی قازانجی نه‌بوو- قه‌ندیل به‌غدای هه‌ژاند به‌شی دووه‌م نووسینی ڕێباز چاپی دووه‌م 2008چاپخانه‌ی په‌یوه‌ند ل381".
كاتێك گڕی بابه‌گوڕ گوڕ ده‌بینێت به كاتیۆشاو خومپاره‌ی ئێران گڕ ده‌گرێت ئه‌وجا ده‌ڵێت"له‌وێ بیرم كرده‌وه ووتم ڕژێم ئه‌و تۆڵه‌یه له جووتیاره هه‌ژاره‌كان داكاته‌وه، گونده‌كانیان، ده‌سوتێنی، خوڵكه‌كه‌شی ئاواره‌و ده‌ربه‌ده‌ر داكا-قه‌ندیل به‌غدای هه‌ژاند به‌شی دووه‌م نووسینی ڕێباز چاپی دووه‌م 2008چاپخانه‌ی په‌یوه‌ند ل388".
ینك دوای 3 ساڵ و 50 رۆژ دێن هه‌مان ژه‌هری فه‌جری دوو له فه‌تحی یه‌ك ده‌رخواردی گه‌له‌كه‌یان ده‌ده‌نه‌وه، كه پێشتر راسته‌وخۆ هه‌ڕه‌شه له خۆیان كرابوو، ده‌ست بۆ ئۆپه‌راسیۆنی له‌م چه‌شنه نه‌به‌ن. حكومه‌تی عێراقی سه‌ركردایه‌تی ینك ی ئاگادار كردبوه‌وه له ده‌ست تێكه‌ڵكردن له‌گه‌ڵ ئێران.
" شێخ محه‌مه‌د سه‌رگه‌ڵویی سه‌ركرده‌و پێشمه‌رگه‌ی دێرین بۆ ئێن ئاڕتی: دوای تێكچونی مفاوه‌زات سه‌دام حسێن براده‌رێكی نارد بۆلای من بۆ سه‌رگه‌ڵو پێكه‌وه چوین بۆ یاخسه‌مه‌ر بۆ لای مام جه‌لال، به مام جه‌لال وت سه‌دام حسێن سه‌لامت لێده‌كات وتویه‌تی ئه‌وه شه‌ڕ ده‌ستپێده‌كه‌ینه‌وه، ئه‌گه‌ر له‌گه‌ڵ سوپای پاسداران شه‌ڕمان بكه‌ن یان خه‌بیری ئێرانی بێنن ئه‌وا به كیمیاوی لێتان ده‌ده‌ین له هه‌ر كوێیه به چه‌كی ته‌قلیدیش لێمان بده‌ن ئێمه به كیمیاوی لێتان ده‌ده‌ین، مام جه‌لال وتی درۆده‌كه‌ن عێراق نه كیمیاوی هه‌یه نه ئه‌توانێت. سه‌ركردایه‌تی زۆر به‌روونی ئه‌یزانی كه ئه‌گه‌ر سوپای پاسداران بهێنێت سه‌دام به كیمیاوی لێیمان ده‌دات، چونكه سه‌دام زۆر به‌روونی ئه‌و په‌یامه‌ی ناردبوو. ".
ڕێباز زۆر ڕاستگۆیانه ده‌ستنیشانی هۆكاره‌كانی قڕكردن و ئه‌نفالكردنی گه‌له‌كه‌مان ده‌كات، ده‌یباته‌وه سه‌ر ئه‌م هۆكارانه: 1- سروشتی دڕندانه‌ی به‌عس. 2- هاوكاری هه‌ندێك حیزب له‌گه‌ڵ ئێران. 3- چالاكی هاوبه‌ش له‌گه‌ڵ ئێران و كردنی كوردستان به به‌ره‌ی شه‌ڕی عێراق - ئێران. 4- كاروكرده‌وه‌ی هه‌ندێك له لێپرسراوان له قه‌به‌كردنی زیانه‌كان ".
ده‌ڵێن شكست هه‌تیووه باوكی نییه، به‌ڵام سه‌ركه‌وتن هه‌موو كه‌س خۆی ده‌كات به خاوه‌ندی، فه‌ره‌یدون عه‌بدالقادر ده‌یه‌وێت خۆی له رۆڵی له ئۆپه‌راسیۆنه‌كه بدزێته‌وه، گوایه راسته‌وخۆ رۆڵی نه‌بووه، نازانێت رۆڵی ئه‌و زۆر گه‌وره‌تر بوووه له رۆڵی جه‌نگاوه‌ره‌كان له ئۆپه‌راسیۆنه‌كانی كه‌ركوك و هه‌ڵه‌بجه، هێنانی ئێرانییه‌كان و رێكخستنی په‌یوه‌ندییه‌كان گرنگتره له به‌شداری كردن له جه‌نگ"من له‌و چالاكییه‌دا ده‌وری راسته‌وخۆم نه‌بوو، ته‌نها رێكخستنی په‌یوه‌ندی و بینینی ئێرانییه‌كان بوو، بۆ چاره‌سه‌ری كێشه‌و گرفتێگه‌ر بێته پێش، واته كاری هاوئاهه‌نگی سیاسی و چاره‌سه‌ری كێشه‌كان كه‌وتبووه سه‌ر ئه‌ستۆی من! هه‌ڵۆ سوره‌كانی قه‌ندیل فه‌ره‌یدون عه‌بدوالقادر چاپی دووه‌م 2020-ل 532.
دوای فه‌تح كاردانه‌وه‌ی به‌عس
له ساڵی 1985 حه‌مزه زوبێدی ئه‌ندامی سه‌ركردایه‌تی نیشتمانی پارتی به‌عس كرا به سه‌رۆكی بیرۆی باكووری پارتی به‌عس، فه‌رمانی پێ درا له شه‌ش مانگدا كۆنترۆڵی ناوچه‌كه بكات، به‌ڵام ناوبراو به دوو شه‌ش مانگی ئه‌ركه‌كه‌ی پێ ئه‌نجام نه‌درا، روداوه گه‌رمه‌كانی كوردستان و شه‌ڕه هاوبه‌شه‌كانی پێشمه‌رگه له گه‌ڵ ئێران و نه‌توانینی چاره‌سه‌ر له لایه‌ن محه‌مه‌د حه‌مزه‌وه زه‌مینه‌ی خۆش كرد بۆ هاتنی عه‌لی حه‌سه‌ن مه‌جید.
تا ئێستا سزاكان زۆرینه‌یان په‌یوه‌ند بوون به پێشمه‌رگه‌و بنه‌ماڵه‌كانیانه‌وه، لێره‌وه قۆناغێكی دیكه‌ی مه‌ترسیدار به ئاراسته‌ی جینۆسایدكردن ده‌ست پێده‌كات، ده‌ستنیشان كردنه‌كان هاووڵاتیانی سڤیل ئه‌و به‌شه‌ی كۆمه‌ڵگا ده‌گرێته‌وه كه هیچ ئه‌ندامێكی خێزانه‌كانیشیان په‌یوه‌ندییان به چالاكی سیاسی و سه‌ربازییه‌وه نییه.
دوای شكسته‌كه‌ی حه‌مزه زوبێدی، له رێكه‌وتی 18-3-1987 ئه‌نجومه‌نی سه‌ركردایه‌تی شۆڕش و سه‌ركردایه‌تی نیشتمانی پارتی به‌عس كۆبونه‌وه‌یه‌كی هاوبه‌ش به سه‌رۆكایه‌تی سه‌دام حوسێن ئه‌نجام ده‌ده‌ن، له كۆبونه‌وه‌كه بڕیاری 160 ده‌رده‌كه‌ن، بڕیاری ژماره 160ی ئه‌نجومه‌نی سه‌ركردایه‌تی شۆرش و سه‌ركردایه‌تی نیشتمانی حیزبی به‌عس به فه‌رمی له رێكه‌وتی 29-3-1987 ده‌رچوو، تیایدا عه‌لی حه‌سه‌ن مه‌جید كرا به به‌رپرسی حیزبی و ئه‌منی و سه‌ربازی ره‌های ته‌واوی ناوچه كورد نشینه‌كان و باكوری عێراق " موسڵ، كه‌ركوك، دیاله، سه‌لاحه‌دین، هه‌ولێر، سلێمانی، دهۆك" و هه‌موو ده‌سه‌ڵاتێكی بڕیاردان و جێبه‌جێكردنی پێدرا.
هه‌مان رۆژی ده‌رچوونی بڕیاری 160، له رێكه‌وتی 29-3-1987به نووسراوی سه‌رۆكایه‌تی كۆمار- سكرتێر بۆ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی هه‌واڵگری سه‌ربازی گشتی به ژماره 965 ده‌رچوو، بڕیاری به‌كار هێنانی چه‌كی كیمیاوی " عیتاد خاێ" به‌رامبه‌ر هاووڵاتیانی كوردستان درا، له رێكه‌وتی 15-4-1987 له گونده‌كانی هه‌ڵه‌دن و چاڵاوه‌و سه‌رگه‌ڵو به‌رگه‌ڵو خرایه بواری جێبه‌جێكردنه‌وه، رۆژی دواتریش له بالیسان و شێخ وه‌سانان.
دوو هه‌فته دوای چالاك كردنی بڕیاری 160، یه‌كێك له گه‌وره‌ترین تاوانه‌كان به چه‌كی كیمیاوی ئه‌نجامدرا به‌رامبه‌ر به هاوولاتیانی گوندی بالیسان له ناوچه‌ی خۆشناوه‌تی سه‌ر به پارێزگای هه‌ولێر، " باره‌گای پاسدار له گونده‌كه بوو، ده‌ڵێن ژماره‌یه‌كیشیان كوژراون به چه‌كی كیمیاوی، له مانگی فیبریوه‌ری فه‌تحی 3 یان له چیای كوڕه‌ك و ره‌واندز ئه‌نجام دابوو".
هه‌رچه‌ند به فه‌رمی بڕیاری ژیان سه‌ندنه‌وه له برینداران سێ هه‌فته دوای ئه‌و تاوانه ده‌رچوو، به‌ڵام بریندارانی چه‌كی كیمیاوی بالیسان و شێخ وه‌سانان كۆمه‌ڵكوژ كران، به‌مه‌ش تاوانه‌كان پێش فه‌رمانه‌كانی خۆشیان كه‌وتن.
هاوكات هێشتا مه‌ره‌كه‌بی سه‌ر كاغه‌زی بڕیاری پێشوو وشك نه‌ببوه‌وه، رێكه‌وتی 21-4-1987 بۆ 20-5-1987 دیاریكرا بۆ راگواستنی سه‌رجه‌م لادێ ده‌ستنیشانكراوه‌كانی كوردستان بۆ ئۆردوگا زۆره ملێكان، به دوایدا بڕیاردرا تاكو رێكه‌وتی 21-6-1987 ته‌واوی لادێكانی كوردستان بڕوخێنرێت، له به‌هاری ساڵی 1987 دا 711 گوند روخێنران، كه 219 گوندیان له پارێزگای هه‌ولێر، 122 یان له گه‌رمیان، 320 گوند له پارێزگای سلێمانی، 50 گوندیان له ده‌ڤه‌ری بادینان بوون.
له رێكه‌وتی 20-6-1987دا، بیرۆی باكووری پارتی به‌عس، كۆبونه‌وه‌یه‌ك ده‌كات، له‌و كۆبونه‌وه‌یه‌دا بڕیارێك ده‌دات، ژیانی گه‌لێك به ته‌واوی ده‌گۆرێت، ئه‌ویش بڕیاری ژماره 4008 بوو، ئه‌م بڕیاره مانفیستۆی جینۆسایدی گه‌لی كوردستان بوو، سه‌ره‌تایه‌كه بۆ ده‌ستپێكی جینۆسایدكردنی خه‌ڵكی كوردستان به‌شێوه‌ی سسته‌ماتیك و نه‌خشه بۆ داڕێژراو، كوشت و بڕو ده‌ركردن خرایه چوارچێوه‌ی بڕیاری فه‌رمییه‌وه. به پێی بڕیاره‌كه سه‌رجه‌م ئه‌و گوندانه‌ی تاكو رێكه‌وتی 22-6-1987 ده‌ستیان لێ نه‌درابوو ده‌بێت بڕوخێنرێن، هه‌موو ناوچه‌كانی ده‌ره‌وه‌ی شاره‌كان بكرێنه ناوچه‌ی قه‌ده‌غه‌كراو، گوندی قه‌ده‌غه‌كراو هه‌موو ئه‌و گوندانه ده‌گرێته‌وه له ده‌ره‌وه‌ی ده‌سه‌ڵاتی سه‌ربازیدا بوو له‌وكاته‌دا، رژێم ته‌نها شارو به‌شێك له رێگاكانی به‌ده‌سته‌وه مابوو، له روی ئاسایشه‌وه نابێت ئه‌و ناوچانه هیچ مرۆڤ و ئاژه‌ڵێكی تێدا بمێنێت و ژیانی تێدا یاساغ كرا، هاتو چۆو كشتوكاڵی تێدا قه‌ده‌غه كرا، هێزی ئاسمانی چاودێری زه‌وییه كشتوكاڵیه‌كان و رێگاكانی به چڕی ده‌كرد، ئه‌وه‌ی به‌ربكه‌وتایه ژیانی لێ ده‌سه‌نده‌وه، سیاسه‌تی زه‌وی سوتاندن په‌یڕه‌و كرا، هێزه‌كان ده‌ستكراوه كران بۆ كوشتنی خه‌ڵكی ئه‌و ناوچانه له زه‌وی و ئاسمانه‌وه، بڕیاره‌كه هه‌وڵدانێك بوو بۆ ئه‌وه‌ی زۆرترین ژماره‌یان لێ بكوژرێت، به تفه‌نگ یان تۆپ یان رۆكێت وه یاخود له ئاسمانه‌وه، به چه‌كی ئاسایی یان هیشۆیی و كیمیاوی، یان له كاتی ده‌ستگیركردندا له‌سه‌ر رێگاو بانه‌كان یان له هێرشه‌كاندا بۆ ناوچه‌كانیان گوله باران بكرێن، ئه‌وانه‌ی ته‌مه‌نیان له نێوان 15 ساڵ بۆ 70 ساڵ بوو، بڕیاردرا له سێداره بدرێن بێ دادگاییكردن، ده‌ستنیشان كران بۆ له‌ناو بردن، بێ ئه‌وه‌ی یه‌ك كه‌سیان لێ دادگایی بكرێت، به‌مه‌ش دۆسیه‌كانیان نه‌چووه خانه‌ی یاسای تاوانه‌وه، توانای هیچ داكۆكیكردنێكی یاساییان له خۆیان نه‌بوو، وه زۆربه‌ی ده‌ستكه‌وته‌كان كه به‌ده‌ست ده‌هێنران له سه‌روه‌ت و سامان بۆ فه‌وجی جاشه‌كان و هێزه‌كانی حكومه‌تی عێراقی بوون به پێی بڕیاره‌كه، هێزه‌كان عێراق به ته‌واوی ده‌ستكراوه كران بۆ فه‌رهودو تاڵانی، به تایبه‌ت فه‌وجه‌كانی جاشه‌كان، كه ئه‌وان دواتر ناوی ئه‌نفالیان لێ نا. به پێی بڕیاری 4008 ته‌قه‌كردن ئازاد بوو بۆ به‌ئه‌نقه‌ست كوشتنی هاووڵاتیان، خاڵی حه‌وت له بڕیاری 4008، جاشه‌كانی سه‌رپشك كرد له تاڵانكردن" هه‌موو ئه‌و شتومه‌كانه‌ی كه‌وا فه‌وجه‌كانی به‌رگری نیشتمانی جه‌نگاوه‌ره‌كانیان ده‌ستیان ده‌كه‌وێت بۆ خۆیان ده‌بێت، ته‌نها چه‌كه قورسه‌كان و چه‌كی ئه‌سناد و چه‌كی مام ناوه‌ندی نه‌بێت چه‌كه سوكه‌كان بۆ خۆیان ده‌بێت، ئێمه‌ی لێ ئاگادار بكه‌نه‌وه‌و ته‌نها ژماره‌كانیان تۆمار بكه‌ن. پێویسته له‌سه‌ر فه‌رمانده‌ی جحافله‌كان چالاك بن و بۆ ئاگاداركردنه‌وه‌ی هه‌موو موسته‌شاره‌كان و فه‌رمانده‌ی سرییه‌كان و مه‌فره‌زه‌كانیان، وه به وردی ئێمه ئاگادار بكرێینه‌وه له چالاكییه‌كانی فه‌وجه‌كانی به‌رگری نیشتمانی".
له 22-7-1983 ه‌وه بۆ 6-9-1988
له‌و ماوه‌یه‌دا پارتی، یه‌كێتی، حسك، حیزبوڵا و بزووتنه‌وه‌ی ئیسلامی تا ده‌عوه‌و مه‌جلس ئه‌علا ده‌یان كاری هاوبه‌شیان له گه‌ڵ ئێرانییه‌كان له پانتایی كوردستان له كه‌ركوكه‌وه بۆ زاخۆ ئه‌نجامدا، پاسدار به ئاشكرا له گونده‌كان ده‌بینران، ده‌عوه‌و مه‌جلس ئه‌علا باره‌گایان له هه‌ندێك ناوچه دانا، به‌مه‌ش بزاڤی چه‌كداری كوردستان بووه لێكرێدراوی ئێران، له كاتێكدا رۆژهه‌ڵاتی كوردستان له‌ژێر داگیركاریدا ده‌یناڵاند.
ئه‌م جه‌نگه هاوبه‌شانه بیانووی دایه ده‌سته‌وه له‌و ماوه‌یه 3 كرده‌ی جینۆساید به‌رامبه‌ر به گه‌له‌كه‌مان ئه‌نجامدرا" جینۆسایدی بارزانییه‌كان، ئه‌نفالو كیمیابارانی هه‌ڵه‌بجه".
ئه‌و مێژووه نابێت لێی رابكردرێت، پێویسته خوێندنه‌وه‌ی دروستی بۆ بكرێت، راستییه‌كان ئاشكرا بكرێن، دان به هه‌ڵه‌كان بنرێت و داوای لێبوردن پێشكه‌ش به قوربانیان بكرێت.
له كۆتاییدا ئه‌و به‌ڕێزانه‌ی به‌شداری ئه‌و ئۆپه‌راسیۆنانه‌یان كردووه، له یاداشته‌كانیان ئاماژه‌ی پێ ناده‌ن، راستییه‌كان ده‌رناخه‌ن، راستیه‌ان بڵاو ناكه‌نه‌وه، خه‌تای سیاسی ده‌كه‌ن، ئه‌وانه‌شی بڵاوی ده‌كه‌نه‌وه، به‌شێكه له ده‌رخستنی راستییه‌كان، وه‌لێ ده‌بێت دان به هه‌ڵه‌كانیان بنێن و داوای لێبوردن بكه‌ن له هه‌موو ئه‌وانه‌ی بوونه قوربانی ئۆپه‌راسیۆنه هاوبه‌شه‌كانیان.
ئەم جەنگە بۆ حەماس و لیكۆد شەڕێكی باش بوو, چونكە لە بەرنامەی هەردولایاندایە یەكتری تەواو بكەن, حەماس هەموو جوو, لیكۆدیش حەماس و جیهاد, راگەیاندنی جەنگ لە 7ی ئۆكتۆبەر دەرگاكەی كردەوە بۆ جێبەجێكردنی بەرنامەی دوورو نزیكەكانیان, تاكتیك و ستراتیجییەكانیان, سەرباری شەڕی هەردوولایان لەگەڵ عەلمانیەكان ناوخۆیان, بەم جەنگە هەموو دەرگایەكیان لەبەردەمیان داخست, مرۆڤایەتییان پەراوێز خست, تا ئاستی ئەوەی وەك خائین سەیر بكرێن, لایەنگرانی تیۆری ململانێی شارستانیەتەكانیش وەك ئەوەی هەنگوینیان لە كونە دارا دۆزیبێتەوە بانگەشەی دروستی بۆچوونەكەیان دەكەن بەوەی جەنگەكە ئاینییە, ئەوان هەموو روداوەكان تەنها لەرۆژی 7ی ئۆكتۆبەر دەبیننەوە, نەك مانگەكەی دواتر كە زیاتر لە 10 هەار كەسی بێتاوان بوونە قوربانی وێڕای ئابلوقەی ئابووری بڕینی ئاوو كارەبا لە هاوولاتیانی كەرتی غەزە.