بەیانی ٦ی نیسانی ٢٠٢٢ دوایین مۆڵەتی دەستوریە بۆ هەڵبژاردنی سەرۆک کۆمار، دوای دوو دانیشتنی ئەنجومەنی نوێنەران بۆ هەڵبژاردنی سەرۆک کۆمار بە هۆی تەواو نەبوونی نیسابی دانیشتنەکە نەتوانراوە هەڵبژاردن بۆ سەرۆک کۆمار بکرێت، بەیانیش بە هەمان هۆکار ئەو پڕۆسەیە ئەنجام نادرێت، بۆیە لێرەدا دەپرسین ئایا عێراق مەترسی بۆشایی دەستوری لە پێشە؟
دەستور بریتیە لە دایکی یاساکان، کە تیایدا بنەما سەرەکیەکانی شێوازەکانی دەوڵەت دیاری دەکرێت، نموونەی سیستەمی حوکمڕانی (مەلەکی یان کۆماری)، لە رێگەی دەستور شکلی حکومەت دیاری دەکرێت (پەرلەمانی یان سەرۆکایەتی)، دەستور دامەزراوەکان رێک دەخات، هەروەها ئەرک و مافی هاولاتیان لەبەرامبەر دەسەڵات دیاری دەکات.
بۆشایی دەستوری، بریتیە لەو بۆشایەی کە بە هۆکاری پەکخستنی سیستەم و دەرکردنی یاساکان بە هۆکارێک لە هۆکارەکان درووست دەبێت، نموونەی پەکخستنی دامەزراوەی یاسادانان(پەرلەمان) یان بە هۆکاری درووستبوونی بۆشایی لە دەسەڵاتی سەرۆک کۆماری بە هەر هۆکارێک بێت لە نموونەی ( مردن، نەخۆشی، لادان، دەست لەکارکێشانەوە)
لە ئێستادا عێراق بە هۆکاری ئاستەنگەکانی بەردەم هەڵبژاردنی سەرۆک کۆمار خەریکە دەکەوێتە بەردەم مەترسی بۆشایی دەسەڵات نەک بۆشایی دەستوری، بەڵام ئەگەر ئەو پرسە چارەسەر نەکرێت مەترسی بۆشایی دەستوریش لەبەردەم عێراق هەیە.
دەستوری عێراق لە مادەی (٧٠) میکانزمی هەڵبژاردنی سەرۆک کۆماری دیاریکردوە، بەڵام بە هۆی ریکنەکەوتنی لایەن براوەکان لەسەر کوتلەی گەورە و کاندیدی هاوبەش بۆ سەرۆک وەزیران و سەرۆک کۆماری تا ئێستا نەتوانراوە پرۆسەی هەڵبژاردنی سەرۆک کۆماری رێچکەی یاسایی خۆی بگرێت.
پەکخستنی پرۆسەی هەڵبژاردنی سەرۆک کۆمار مەترسی ئەوەی عێراق دەخاتە بەردەم دوو بژاردە:
- هەلوەشاندنەوەی پەرلەمان و پەنابردنە بەر هەلبژاردن ( ئەوەیان عێراق لە بۆشایی دەستور رزگار دەکات).
- درێژەدان بەو بارودۆخە و بردنی دۆخی سیاسی عێراق بۆ بۆشایی دەسەڵات و سەرەنجام درووست بوونی بۆشایی دەستوری.
لیکەوتەکانی بۆشایی دەستوری:
- حکومەت شەرعیەتی خۆی لەدەست دەدات.
- کۆسپ بۆ یاسای موزەنەی ساڵانە درووست دەبێت، سەرەنجام وڵات بەرەوە قەیرانی دارایی دەچێت.
- درووستبوونی ناسەقامگیری ئەمنی .
- لەدەستدانی شەرعیەت و دانپێنانی دەولی بە حکومەت.