نووسەرەناسراوەکان

توندڕەوی مەعریفی ... خالد گڕاوی

 
 
وا بەستە بونە بە فکرێکی دیاریكراو و، قبوڵ نەکردنی هیچ جۆرە گفتوگۆیەك، ئەو فکرەی قابیلی پێداچونەوە و دەسکاری نیە، ئەو فکرەی کەخۆیان بە چەسپاو و ڕاستی ڕەها دەیزانن.
ئەوانەی تەنها عەقڵ و بیركردنەوە و پێداچونەوەش بە بیری خۆیان ڕەت ناکەنەوە، بەڵكو هەموو ڕایەكی جیاوازیش لایان قابیلی قبول نییە.
دەکرێ بڵێین کۆمەڵگای کوردستان،تا ئێستاش کۆمەڵگایەکی داخراوە،چونکە مەعریفەی زانستی زۆرکـــــز دەردەکەوێت، مەعریفەی ئەفسانەیی زۆرترین رۆڵ دەبینێ، وەک چەکێکی دژە گۆڕانکاری و پێشکە وتن زۆرترین کاریگەری دەنوێنێ.
لای ئێمە مەعریفەی ئاینی رۆڵی رێکخستنی کۆمەڵگا دەبینێ سەڕەڕای هەبونی تێبینی سلبی و ئیجابی، بەڵام مــەعریفەی ئەفسانەیی ڕۆڵی پێشخستنی کۆمەڵگا دەبینێ.
بۆیە دەتوانین بەبێ دودڵی بڵێین لێرە چەندەی ئەو شێوازەی مەعریفە زیاتر بێت هیچ کاریگەریەکی ئیجابی دورست ناکات.
کەسێک، کۆمەڵگایەک کە سەرچاوەی مەعریفکەی دروست نەبێت ،مەعریفە بۆخۆی دەکاتە چەکێک، شەڕی هێشتنەوەی کۆمەڵگای پێ دەکات لەدۆخی دواکەوتوی.
کۆمەڵگایەک خاوەنی ئەوشێوازەی مەعریفە بێت، بە ئاسانی ناگۆڕێت و بەچەقبەستویی دەمینێتەوە.
لە کۆمەڵگای ئێمەدا مەعریفە زۆر سەرەتایە،چونکە ئەو کەسانەی ڕێنوێنی کۆمەڵگا دەکەن وتاردەدەن،دەنوسن زۆر کەمیان خاوەنی مەعریفەی زانستین.
پێوانەکردنی مەعریفەی کەسەکان ئاسان نییە،بەڵام دەتوانین جۆری مەعریفەکەیان و سەرچاوەی مەعریفەکەیان دەست نیشان بکەین.
کێن ئەوانەی کۆمەڵگا بەرەو پێشەوە دەبەن و؟ کێن ئەوانەی مەعریفەکەی کۆمەڵگا دۆگمادەکەن؟.
لەکوردستان تا ئێستا کەسانی خاوەن مەعریفەی زانستی نامۆن بەخەڵک،بەڵام ئەوانەی خاوەن مەعریفەی ئەفسانەیین دەنگیان کاریگەرترە، بەهۆی کۆنی سیستەمی بیرکردنەوەی زۆرینە.
ماویەتی
#خالدگڕاوی

مەرجەع وەک پێویستیەک... خالد گڕاوی

لەجیاتی هەڵوێستەکردن لەسەر هەڵەکانی رابردوو دووبارە بینا کردنەوەی یەکگوتاری و هاوهەڵوێستی وکارکردن لەسەر ستراتیژێکی تۆکمە بیر لەهەڵەی گەورەتر و ماڵوێرانتر دەکەنەوە...
ئێوە تۆبەیەکی ئەخلاقی و چاوسورکردنەوەیەکی سیاسی دەرەوەتان پێویستە، تا دەست لەو ئاستە بەربڵاوەی گەندەڵی و ناعەدالەتی هەڵبگرن، لێرە دەستورو یاساکان بەڵگەنامەی ناپێویستی یەدەگن، لە کاتی تەنگەتاوی و زەروریدا، لەڕوانگەی بەرژەوەندییەکانتان بۆ بڕگەیەکی پێویست دەگەڕێن، تا دیوارێکی نایاسایی لەسەر هەڵبچنن.

لەکوردستان زۆر جار باس لەمەرجەع دەکرێ، سەرۆک و سکرتێرەکانی حزبەکان خۆیان مەرجەعی ئەندام و لایەنگرانیانن، کەس ناتوانێ کەسی تریان بەسەر فەرز بکات، من پێموایە جگە لەزیادکردنی بارەگاو دامەزراندنی هەندێ کەس بۆ کاری بناو پڕۆتۆکۆڵی و تەشریفاتی هیچ سودێکی تری نابێ...

بەمەرجەع کردنی کەسێک هیچی باشتر بۆ سیاسەتی گشتی ناکات، مەسەلە نیشتمانی و نەتەوایەتیەکان بە تەنیا بەهیچ کەسێک ناکرێت، دیموکراسیەت و مەرجەع، دوو دونیای جیاوازن.
ئەگەر دەستەڵاتی قەزایی بێلایەن بکرێ و دەستورو یاسا بکرێتە مەرجەعی گشتی زۆر باشتر کارەکان مەیسەر دەبێ.
#خالدگڕاوی

 

ناشارەزایی لەکاری میدیا، یا شێواندنی باری کۆمەڵایەتی بەئەنقەست... خالد گڕاوی

لەناوەڕاستی حەفتاکانی سەدەی رابردوو ئەو کاتەی خوێندکاری ناوەندی بووم زۆر جار لەگەل هاوڕێکانم ئێواران دەچوینە سینەما.
سینەما بۆمن دونیایەکیتر بوو، لەشاشەکەی جیهانم دەبینی جل و بەرگی جیا وکەلتوری جۆراوجۆر وزمانی ترم دەبیست کە فیلمەکانی کاریگەری زۆریان جێدەهێشت لە ناخمدا...
دواتر لەساڵی 1983لەگەل ژنهێنان تەلەفزیۆنێکی رەنگاو رەنگم کڕی، زۆربەی ئێواران درامای عەرەبی و تەمسیلی کوردی هەبوو، بەڵام لەدوای دەی شەو فیلمێکی عەرەبی میسری پەخش دەکرا، لە فیلمە میسریەکان فێربووم چۆن مامەڵە لەگەل ژن وخوشک وکچانمان بکەین، فێربووم جیاوازی بکەم لەنێوان خێزانێکی پێشکەوتوو وخۆپارێز لەگەل خێزانێکی نەزانوو دواکەوتوو، دیسان فێر بووم چۆن و چیبکەم بۆ خێزانەکانمان و چۆن منداڵەکانمان لەدەوروبەری خراپ بپارێزین...

لەو ساڵانەی دوایی وپاش روخانی رژێم، لەگەڵ زۆربوونی کەناڵەکانی میدیا، ھەرێمی کوردستان تووشی چەندین قەیران و گرفت بووە بەتایبەت، بەشێک لەو کێشانەی ھەن بەبڕوای مـــــن میدیــایە، کە دەورێکی باشی نەبینیوە لەبەرەوپێشبردنی ئەم ھەرێمە، کەناڵە کوردیەکان جگە لەوەی حزبین وپاشکۆی بیرکردنەوەی کەسانێکن کە لەکوردایەتی ناشارەزاو لەکاری پەروەردەیی دواکەوتوون.
ئەوەی ئەمڕۆ لە کەناڵی تەلەفزیۆنەکانی کوردستان بەرچاودەکەوێت، ئەگەر هاوردەی وڵاتانی دەوروبەریش نەبێت، ئەوە بەرنامەکانیان کۆپی کەناڵە جیهانیەکانە بەڵام بەشێوازو ئاستێکی نزمترو نەزانانەتر، جگە لەوە نامۆن، هەندێکیان زۆر مەترسیدار دەردەکەون.
بەشێک لەو بەرنامە ودراماو فیلمانە لەشوێنی خۆیان بۆ مەبەستێک بەرهەم هاتوون لێرە دووبارە بەدۆبلاج کراوی پەخش دەکرێنەوە، نەک لەکەلتورو دابونەریت بیرکردنەوەی کۆمەڵگاکەمان دوورن، بەڵکو دەورو کاریگەریی نەرێنییان زۆر زیاترە لەسوود گەیاندن و رۆژ لە دوای رۆژ کاریگەری سیاسی و کەلتوری وکۆمەڵایەتی خراپ وبەرفراوان بەدوای خۆیان جێدەهێڵن..
بەشێکی تر لەکەناڵەکان بەناوی ئازادی وبێلایەنی، لەجیاتی وەک فێرگایەک بن بۆ بڵاوکردنەوەی بیرو گیانی لێبوردەی، کار لەسەر گواستنەوەو کەلتوری جنێو وسوکایەتی دەکەن، بانگێشەی راپەڕین و ناڕەزایی دەربڕین دەکەن وهانی خەڵکی توڕە دەدەن بە سوتانی فەرمانگەو بەتاڵان بردنی موڵکی گشتی تا ناڕەزایەکانیان بەتاڵ بکەنەوە و بڕوا بەوە بکەن کە لەکوردستان نە راپەڕین و ناڕەزایی و خۆپیشاندان و گرتنی بارەگاو سوتاندنی فەرمانگە ناتوانی هیچ شتێک بکات وکاریگەری نابێت لەگۆڕینی دەستەڵات .
بەشێک لەمیدیاکان کار بۆ زۆری بینەر دەکەن، هەموو بابەتێک لایان ئاساییە بڵاوی دەکەنەوە، بەشێکی زۆری کارەکانیان تێکدانی ڕەفتاری تاکی کۆمەگایە.
بەهۆی نەشارەزایی وبێلایەن نەبوونی کەنالەکانی میدیا قەیرانەکان رۆژ بەڕۆژ، گەورەتر دەبن، بەرژەوەندی و بەها سەرەکییه‌کان پارێزراو نابن، چونکە راگەیاندن لەهەرێمی کوردستان، قەیرانەکانی کۆمەڵگا بە قەیرانی خۆیان نازانن.
#خالدگڕاوی

هێزی یاسا یا یاسای هێز؟ ... خالد گڕاوی

پێشێلکردنی مافەکانی مرۆڤ رەگێکی قوڵ و لەمێژینەی هەیە، بەشێوازێکی ئاشکراو زەق، کەم تازۆر کاری نایاسایی لەدەوروبەرمان ئەنجام دراون.
ئەمڕۆ لەهەرێمی کوردستان، دەسەڵاتی دادوەری، خاوەن هەژمونێکی لاوازە و بۆ هەمووان وەک یەک نیە، واقیعی ئێستای كوردستان پێمان دەڵێت، یاسا تەنها بۆ بەرژەوەندی دەسەڵاتی بەهێزە، بێڕێزی بەیاسا ودادگا وسەروەری و ئەم چەمكانە دەكرێت، زۆربەی پرسە سیاسی و كۆمەڵایەتیەکان بەبێ حساب كردن بۆ یاسا دەڕوات بەڕێوە.
گرتن و رفاندن و بڕیاری کوشتن لەدەرەوەی دادگا، کارێکی تیرۆرستییە، هەر کێ بیکات و ئەنجامی بدات، تاوانێکـــی گەورەیە، کوشتنی بەناحەق و دورستکردنی فایلی یاسایی کارێکە نیگەرانیەکی زۆری لەناخمان رواندوە.
دورستکردن و داتاشینی تاوانی لایەنگــــری لەئیسلامــــــی سیاسی و پەکەکە، کارێکە دەمێکە بۆتە دیاردە، خۆ ئەگەر نەتوانرا بەو تاوانانە، خەڵکێکی ناڕازی بگرن، بەتاوانـــــــی ئەخلاقی وتریاک و جاسوسی و تێکدانی ئەمنی قەومی لەقەڵەمت دەدەن، دواجار حزب و سەرانی پارتەکەی خۆی و خزم وکەسەکانیشی ناوێرن داوای لێکۆڵینەوەو دادگای عادیلانەی بۆ بکەن.
گرتن و کوشتن و دەسبەسەرکردنی هاونیشتمانیان و لایەنە رکابەرەکان بۆتە دیاردە، بەردەوامە ویاسا وڕێسا ئینسانیەکان لەکوردستان کەم کاری پێدەکری، بەرپرس خۆی دەبێتە قازی و هەرخۆیشی بڕیاری گرتن و کوشتنی خەلک دەدا.
یاسای هێز واتا كێ بەهێزترە حوكم دەكات، کاتێ یاسا سەروەر نەبوو خەڵك و هاوڵاتی لەبری پەنابردنەبەر دادگا هەوڵی تۆڵەكردنەوەی كەسی دەدەن، یاخود خۆیان دەدەنە پاڵ گروپ و عەشیرەت و هێزێکی چەكدار، یاچۆک دادەن بۆ حزبی بەهێز.
ڕۆڵی دامەزراوە ئەمنیەكان كەم دەبێتەوە و خەڵك متمانەیان پێ ناكات، دادگاش وەك دامەزراوەكانی تر دەبێتە دائیرەیەكی رۆتین و بێ ئەرزش لەژێر رەحمەتێ هێزی باڵادەست خۆی دەبینێتەوە.
#خالدگڕاوی

ناشارەزایی لەکاری میدیا، یا شێواندنی باری کۆمەڵایەتی بەئەنقەست... خالد گڕاوی

لەناوەڕاستی حەفتاکانی سەدەی رابردوو ئەو کاتەی خوێندکاری ناوەندی بووم زۆر جار لەگەل هاوڕێکانم ئێواران دەچوینە سینەما.
سینەما بۆمن دونیایەکیتر بوو، لەشاشەکەی جیهانم دەبینی جل و بەرگی جیا وکەلتوری جۆراوجۆر وزمانی ترم دەبیست کە فیلمەکانی کاریگەری زۆریان جێدەهێشت لە ناخمدا....
دواتر لەساڵی 1983لەگەل ژنهێنان تەلەفزیۆنێکی رەنگاو رەنگم کڕی، زۆربەی ئێواران درامای عەرەبی و تەمسیلی کوردی هەبوو، بەڵام لەدوای دەی شەو فیلمێکی عەرەبی میسری پەخش دەکرا، لە فیلمە میسریەکان فێربووم چۆن مامەڵە لەگەل ژن وخوشک وکچانمان بکەین، فێربووم جیاوازی بکەم لەنێوان خێزانێکی پێشکەوتوو وخۆپارێز لەگەل خێزانێکی نەزانوو دواکەوتوو، دیسان فێر بووم چۆن و چیبکەم بۆ خێزانەکانمان و چۆن منداڵەکانمان لەدەوروبەری خراپ بپارێزین....
لەو ساڵانەی دوایی وپاش روخانی رژێم، لەگەڵ زۆربوونی کەناڵەکانی میدیا، ھەرێمی کوردستان تووشی چەندین قەیران و گرفت بووە بەتایبەت، بەشێک لەو کێشانەی ھەن بەبڕوای مـــــن میدیــایە، کە دەورێکی باشی نەبینیوە لەبەرەوپێشبردنی ئەم ھەرێمە، کەناڵە کوردیەکان جگە لەوەی حزبین وپاشکۆی بیرکردنەوەی کەسانێکن کە لەکوردایەتی ناشارەزاو لەکاری پەروەردەیی دواکەوتوون.
ئەوەی ئەمڕۆ لە کەناڵی تەلەفزیۆنەکانی کوردستان بەرچاودەکەوێت، ئەگەر هاوردەی وڵاتانی دەوروبەریش نەبێت، ئەوە بەرنامەکانیان کۆپی کەناڵە جیهانیەکانە بەڵام بەشێوازو ئاستێکی نزمترو نەزانانەتر، جگە لەوە نامۆن، هەندێکیان زۆر مەترسیدار دەردەکەون.
بەشێک لەو بەرنامە ودراماو فیلمانە لەشوێنی خۆیان بۆ مەبەستێک بەرهەم هاتوون لێرە دووبارە بەدۆبلاج کراوی پەخش دەکرێنەوە، نەک لەکەلتورو دابونەریت بیرکردنەوەی کۆمەڵگاکەمان دوورن، بەڵکو دەورو کاریگەریی نەرێنییان زۆر زیاترە لەسوود گەیاندن و رۆژ لە دوای رۆژ کاریگەری سیاسی و کەلتوری وکۆمەڵایەتی خراپ وبەرفراوان بەدوای خۆیان جێدەهێڵن..
بەشێکی تر لەکەناڵەکان بەناوی ئازادی وبێلایەنی، لەجیاتی وەک فێرگایەک بن بۆ بڵاوکردنەوەی بیرو گیانی لێبوردەی، کار لەسەر گواستنەوەو کەلتوری جنێو وسوکایەتی دەکەن، بانگێشەی راپەڕین و ناڕەزایی دەربڕین دەکەن وهانی خەڵکی توڕە دەدەن بە سوتانی فەرمانگەو بەتاڵان بردنی موڵکی گشتی تا ناڕەزایەکانیان بەتاڵ بکەنەوە و بڕوا بەوە بکەن کە لەکوردستان نە راپەڕین و ناڕەزایی و خۆپیشاندان و گرتنی بارەگاو سوتاندنی فەرمانگە ناتوانی هیچ شتێک بکات وکاریگەری نابێت لەگۆڕینی دەستەڵات .
بەشێک لەمیدیاکان کار بۆ زۆری بینەر دەکەن، هەموو بابەتێک لایان ئاساییە بڵاوی دەکەنەوە، بەشێکی زۆری کارەکانیان تێکدانی ڕەفتاری تاکی کۆمەگایە.
بەهۆی نەشارەزایی وبێلایەن نەبوونی کەنالەکانی میدیا قەیرانەکان رۆژ بەڕۆژ، گەورەتر دەبن، بەرژەوەندی و بەها سەرەکییه‌کان پارێزراو نابن، چونکە راگەیاندن لەهەرێمی کوردستان، قەیرانەکانی کۆمەڵگا بە قەیرانی خۆیان نازانن.
#خالدگڕاوی